De fiets- en voetgangerstunnel als plek met potentie

Met handreikingen voor het ontwerpen van fiets- en voetgangerstunnels willen we de onaantrekkelijkheid van tunnels tot een minimum beperken. Tunnels zijn immers locaties die fietsers en voetgangers het liefst mijden wanneer ze als sociaal onveilig en onaantrekkelijk worden ervaren. Wat zou het ons opleveren wanneer we voetgangers- en fietstunnels juist als plekken zien met potentie?

Aandacht voor een probleem onderstreept het probleem
Het onderstrepen van de noodzaak om problemen met tunnels te voorkomen of op te lossen, is vaak nodig om middelen ervoor vrij te maken. Maar daar zit ook een andere kant aan. Door aandacht te vragen voor het oplossen van een probleem accentueer je de aanwezigheid van dat probleem. Dus door het belang van een sociaal veilig ontwerp in de spotlight te zetten, houden we het beeld in stand dat tunnels (in potentie) gevaarlijke, onplezierige plekken zijn.

De tunnel als plek met potentie
Wat zou het ons opleveren wanneer we voetgangers- en fietstunnels juist als plekken zouden zien met potentie?  Een beschutte plek die perfect bereikbaar is per fiets of te voet. Waar we controle hebben over de hoeveelheid licht en wijze van aanlichten. Met een overkapping die kwetsbare objecten beschermd. Een locatie met een eigen identiteit die prima past binnen het afwisselende pallet van plekken die een wijk, stad of buitengebied zo aantrekkelijk maken: lanen, pleinen, hofjes, stegen, straten, parken, en dus ook tunnels.

Tunnelvisie Eindhoven
Eindhoven heeft er ervaring mee. In de tunnelvisie van 2017 schrijft de gemeente dat tunnels plekken kunnen zijn ter bevordering van ontmoeting, het stimuleren van sport en beweging en een platform voor creativiteit. Dat roept meteen heel andere beelden op dan een beperkte focus op veiligheid en doorstroming. Ik denk aan klimwanden die nu eens niet glibberig van de regen worden. Of een etalage-functie voor musea en kunstenaars. Een testlocatie voor schaduwplanten. Een podium voor een (pop)concert omdat de akoestiek zo goed is. En het coffee-to-go-tentje dat altijd een droog terras heeft. Ideeën waar we met een probleem-gestuurde benadering niet of moeilijker opkomen.

Voordeel
Uit diverse onderzoeken blijkt dat aangename prikkels ons afleiden van gevaar, (reis)tijd en moeite. Precies wat we beogen wanneer we zeggen dat extra aandacht nodig is voor de vormgeving van tunnels op fiets- en looproutes. Daarnaast willen we als mens aangename ervaringen graag nogmaals opdoen. Dat betekent dat interessante tunnels meer bezocht en gebruikt zullen worden. Hierdoor neemt het aantal ogen op de route toe en het draagvlak voor bijzondere interventies en activiteiten groeit. Sandra Hueber, die in Amsterdam diverse fietsroutes met kunst heeft aangekleed, werd bijvoorbeeld gebeld met de vraag naar een route langs deze kunstwerken.

Door een tunnel niet meer alleen te beschouwen als een verkeerskundig object met potentiële problemen maar als een plek met potentie binnen het stedelijk (of landschappelijk) weefsel, komen we tot andere en vaak verrassender en inspirerender inzichten. Dat verbreedt onze mogelijkheden én ons netwerk. Want werken aan het stedelijk weefsel is een taak voor alle ruimtelijke disciplines.

Kortom, de tunnel benaderen als plek met potentie biedt nieuwe kansen en is daarom een goede aanvulling op onze huidige benadering.