Voorkom een snelwegmodus op de autoweg

Ze koos Civiele Techniek omdat ze graag bruggen tekende. Tot ze zich afvroeg wat de gedachte achter een brug is. Op de opleiding Verkeerskunde leerde ze de functie van bruggen in een netwerk. Toch rees er nóg een vraag: wie maken er gebruik van en waarom? De minor Verkeerspsychologie gaf haar niet alleen een antwoord, maar ook een visioen van haar droombaan: verkeerspsycholoog. Met die bagage voerde ze dit jaar - coronaproof – bij Arcadis haar eindstage-opdracht uit voor Rijkswaterstaat. Resultaat? Concrete handvatten voor, soms gevaarlijke, overgangen van autosnelwegen naar een lagere wegcategorie op hetzelfde wegvak.

Nettie Bakker

Nycké Heurman (25) bereidt zich thuis voor op de verdediging van haar eindscriptie aan de BUas, als ze via Teams haar onderzoeksresultaten en haar visie op verkeerspsychologie deelt. “We hadden op school de CROW-publicatie ‘Mobiliteit en Gedrag’ doorgelopen, maar ik bleef het gevoel houden dat er meer over te leren valt. Een aanvullende Minor Verkeerspsychologie aan NHL Stenden verstevigde zelfs die indruk: “Verkeerskundigen krijgen hiermee een basiskennis gedrag”. Maar voor haar nog niet voldoende. “De aandacht voor de gedragscomponent neemt toe, maar is nog niet 100 procent tastbaar en blijft daardoor vaak achter bij de cijfertjes en methoden.”

Tijdens haar stage kwamen al haar interessegebieden samen en met elkaar in relatie: van ontwerp, functie tot gebruik. Ze kreeg de kans om een opdracht voor Rijkswaterstaat uit te voeren op een manier die ze voor zichzelf in de toekomst ziet weggelegd: met een gebruikersblik naar het (weg)ontwerp kijken.

Onderzoek

Over haar onderzoek. “Op zo’n 40 locaties in Nederland verandert de functie van een autosnelweg vanaf een bepaald punt in die van een lagere wegcategorie. Dat hoeft geen probleem op te leveren als de weggebruiker daarover tijdig wordt geïnformeerd en de functieverandering ook herkent, zodat hij of zij het weggedrag op het juiste moment en op de juiste manier aanpast. Zo’n functieverandering is in veel gevallen duidelijk, bijvoorbeeld bij een afrit van de snelweg, maar soms gebeurt het op hetzelfde wegvak. Dan krijg je als weggebruiker te maken met andere snelheidsbebording en markering, wel of niet met een rijstrookversmalling, vaak met andere omgevingskenmerken, tot een verkeerslicht op de weg.” Richtlijnen voor deze overgangen op hetzelfde wegvak zijn er (nog) niet. Aan Heurman om te onderzoeken welke aspecten daarvoor geformuleerd zouden kunnen worden.

Aanpak

Haar aanpak. Met een camera op het dashboard van de auto, filmde ze al rijdend deze specifieke weglocaties in heel Nederland (zie hieronder) en bestudeerde achteraf hoe de weggebruiker alle aanwijzingen voor de functieovergangen ervaart, mede op basis van de Human Factors Guideline. Heurman: “Ik keek naar welke aanwijzingen er op welk moment werden gegeven en of je ze als weggebruiker ook allemaal goed kon waarnemen om tijdig om te schakelen van snelweg- naar een lagere wegcategoriemodus. Ik ontdekte bijvoorbeeld dat sommige borden je makkelijk kunnen ontgaan omdat er bijvoorbeeld rechts een op- of afrit is die je aandacht trekt. Ik constateerde ook dat er geen consistentie is in aantal en in de plek van de bebording ‘einde snelweg’.

Conclusie en advies

Haar conclusie en advies: “Kijk altijd met een weggebruikersblik naar de weg en naar het wegontwerp. Als het er ligt, ligt het er. Vind je het moeilijk, vraag gewoon iemand om mee te kijken. Ik heb ook mensen naar mijn filmpjes laten kijken. Want, hoe meer expert je wordt, hoe moeilijker het wordt om met die weggebruikersblik te blijven kijken. En hoe belangrijker het belang om Human-Factorsanalyses toe te passen.”

.