Met de bus mee

‘Met de bus mee’ omvat een virtuele reis langs alle in 1963 bestaande ondernemingen in het streekvervoer. Hans Verhoeff diept in zijn boek een onderbelichte vervoerstak uit.

Het boek biedt een beschrijving van alle 121 ondernemingen en bedrijven die in 1963 in Nederland het openbaar vervoer per bus verzorgden. 

Vraag en aanbod
Aan vele vervoertakken en -middelen zijn in Nederland boeken gewijd. Alleen het streekvervoer per bus is in Nederland tamelijk onderbelicht gebleven, en dat is onterecht, zo stelt de auteur. Zeker gezien het feit dat de Nederlandse Spoorwegen in 1963 alleen nog winst konden behalen dankzij hun dochterondernemingen in het streekvervoer. Behalve als naslagwerk en bronnenbron geeft ‘Met de bus mee’ verkeerskundigen en anderen dan ook inzicht in de structuur van de vervoertak toen de kosten van het aanbod nog volledig werden gedekt door de vraag naar vervoerdiensten.

Auto verdringt bus
Tijdens het schrijven van het boek werd de auteur gefascineerd door het feit dat een winstgevende vervoertak, ontstaan in 1898, na 1963 in een zodanig verliessituatie belandt, dat deze zonder overheidssteun, en – later – aanbestedingen van overheidswege, niet langer zelfstandig kon en kan voortbestaan.

De oorzaak van de omslag is overigens duidelijk, aldus Verhoeff. Tot 1963 verdrong de autobus de interlokale tram, de lokaaltrein, de stoptrein en de rivierboot, na dat jaar wordt de autobus zelf in absolute zin verdrongen door de bromfiets en meer in het bijzonder de auto. Bij deze verdringingen spelen de technische ontwikkeling en de toenemende welvaart een rol.

Wel of geen overheidssteun
De auteur vraagt zich af of een vervoertak aan het eind van zijn economische levenscyclus door de overheid financieel in leven moet worden gehouden. Momenteel is daar bij het regionaal openbaar vervoer al bijna 2 miljard euro per jaar mee gemoeid. In vroeger tijd werd die steun – uiteindelijk – niet verleend aan de interlokale tram, de lokaaltrein en de rivierboot.

Alle andere takken van vervoer ter zee, over de binnenwateren, in de lucht, per spoor en over de weg, moeten ook heden ten dage commercieel rendabel zijn wat betreft de aangeboden vervoerdiensten, zowel in het goederen- als in het personenvervoer (afgezien van de kosten van de infrastructuur waar de vervoermiddelen gebruik van maken).

Hans Verhoeff
De auteur was vanaf 1971 tot aan zijn pensionering in 2005 werkzaam aan de Erasmus Universiteit Rotterdam als wetenschappelijk (hoofd)medewerker en universitair docent  op het gebied van de vervoerseconomie binnen de Faculteit der Economische Wetenschappen.

‘Met de bus mee’ (256 pagina’s) wordt uitgegeven door Uitgeverij De Alk BV. Het boek vormt het derde deel uit een reeks (de andere delen moeten nog verschijnen)

 
Auteur: Marieke Hut