Hoogleraar Harry Timmermans: 'Verkeerskundigen: in teams sleutelen aan de wereld van morgen'

Een smart city heeft volgens Harry Timmermans, hoogleraar stedenbouwkundige planologie aan de TUe, een onlosmakelijke relatie met informatica. ‘In steden heb je te maken met een bepaalde traagheid, veroorzaakt door de fysieke stad. Informatica kan de kloof dichten tussen wat de stad fysiek aanbiedt en bijvoorbeeld de vraag naar parkeerplaatsen. Je kunt er steden beter mee laten functioneren. Sterker nog, het wegnemen van die kloof tussen vraag en aanbod  is een teken van ontwikkeling naar een smart city.

Een gesprek met prof. dr. Harry Timmermans over smart cities. Hij buigt zich met studenten en promovendi over de vraag: 'Hoe verplaatsen mensen zich, wanneer en waar naartoe?’. Vervolgens bouwen zij modellen om die mobiliteitspatronen in kaart te brengen. Timmermans: ‘Op zo’n manier dragen we bij aan slimme mobiliteit en op de universiteit gaan we daar ver in door computermodellen te ontwikkelen waarmee je ook trends kunt simuleren en zo vooraf  het effect kunt meten van verkeers- en stedelijke planning.’

‘Internationaal heb je steden waarin nieuwe technologie direct in het bouwconcept is toegepast, maar met name in de Westerse wereld zie je dat de historische ontwikkeling van steden juist een remmende factor kan zijn. In China en andere Aziatische landen spelen duidelijk minder vertragende factoren als het gaat om fysieke ruimtes en beleid en is de rol van informatie en communicatietechnologie veel pregnanter aanwezig dan hier. Hier is eerder sprake van een overgang van een fysieke naar een digitale infrastructuur. En overgangen zijn altijd moeilijk.’

College in Eindhoven en tegelijk in Australië
‘In Nederland moet je het inrichten van een smart city vooral zoeken in de integrale functies in de bebouwde omgeving. Daarvoor zijn op zich geen grote fysieke verschuivingen nodig, maar er vindt wel een verschuiving plaats in de functies en de toepassingen, bijvoorbeeld in het winkelen. Dat gebeurt nu nog fysiek, maar zal vergaand digitaliseren. Diezelfde verschuiving zie ik ook in mijn eigen werk. Ik heb na dit gesprek een overleg met Luxemburg. Daar hoef ik niet naartoe, want we vergaderen via Skype. En zo gaf ik een tijdje terug hier college en tegelijkertijd op twee campussen in Australië.’

Stadscentra voor fun en face-to-face, een opgave voor planners
‘De basis is dat alle contacten sneller en beter worden en het bereik groter. Over die ontwikkelingen moet je nu heel goed nadenken. De stadscentra worden bijvoorbeeld plaatsen voor fun en face tot face-contacten, terwijl de huidige activiteiten elders plaatsvinden. Dat is een opgave voor de planners. Ook zie je trends naar ‘slow modes’, naar de fiets. Anderzijds ontwikkelt de auto zich met automotive driving naar een voertuig met een groter nut en zal het minder geparkeerd staan, en meer diensten en meer veiligheid bieden. Kijk je naar e-voertuigen, dan zou de dichtheid van batterij-oplaadpunten heel anders moeten zijn. Wel lastig omdat er veel stakeholders zijn, onder meer doordat je ook thuis kunt laden. In alle gevallen is de technologie is al veel verder, daarom moet je nu incrementele beslissingen nemen die je gaandeweg kunt bijstellen.’ 

Is er binnen de actuele verkeers en ruimtelijke vakwereld voldoende kennis en vaardigheden om steden om te vormen naar smart cities? Timmermans: ‘Ontwikkeling op basis van kennis is een opgave waar de vakwereld rekening mee moet houden. We starten net met het fenomeen smart cities en in de praktijk zijn er ook al mensen mee bezig, maar we kennen hier niet een systeem van permanente vakeducatie. Ook kennen we geen gezaghebbende congressen met een educatief karakter naar de toekomst toe of echte living labs, waardoor de kennis voorop kan blijven lopen.’

Nederland wil koploper zijn met zelfsturende voertuigen. Ziet Timmermans daar al beweging in? ’Ja en nee. Op de TU’s Delft en Eindhoven wordt gestructureerd technologie ontwikkeld en Nederland staat ook wel hoog op de rankinglijst, maar ik zie dat andere landen zich sneller ontwikkelen, mede doordat  ze minder remmende randvoorwaarden hebben. Wat hier een knelpunt is, is de diffuse kennis.’

Voordat computerwetenschappers zich met de inhoud bezig houden
Is de traditionele verkeerskundige kennis nog van toegevoegde waarde voor smart cities of kun je het inrichten en sturen van het verkeerssysteem gerust overlaten aan spelers zoals Uber, Google of TomTom? ‘Dat is een interessant vraagstuk. Je ziet wel dat oplossingen voor smart cities niet meer uit de civiele wetenschappelijke hoek komen, maar veel meer van fysici en informatici. De verkeerskundige van de toekomst zal inderdaad integraal denkend moeten zijn, want hij krijgt de beschikking over enorme hoeveelheden technische-, automotive-, en big data. Wat doet de verkeerskundige daarmee? Er komt heel veel nieuwe technologische kennis vrij waar verkeer en mobiliteit onderdeel vanuit maken. Deze stap moeten verkeerskundigen wel maken voordat de computerwetenschappers zich met de inhoud gaan bezig houden. Tenzij je het zo organiseert dat verkeerskundigen via teams gaan sleutelen aan de wereld van morgen, maar dan nog moeten ze dezelfde taal spreken.’