Stroom-versnelling: het net loopt in rap tempo vol

In deze editie van Verkeerskunde ruime aandacht voor de relatie mobiliteit en energie. Daar is iets bijzonders aan de hand, ook al valt dat misschien niet gelijk op: de energietransitie is in een stroomversnelling beland. Sinds het Klimaatakkoord stappen veel sectoren, waaronder de mobiliteitssector, van fossiele energiebronnen over op duurzame varianten. Veel van die ontwikkelingen vallen nu samen. Het bleek lastig om de impact op het elektriciteitsnet in te schatten.   

Dit artikel verscheen eerder in Verkeerskunde #1 2023. Meer lezen? Ga naar onze digitale bibliotheek.  

In 2018 leidde de optelling van de behoefte aan elektriciteit in de gebouwde omgeving, mobiliteit, landbouw en industrie tot een groei van 108 TWh per jaar (in 2018) naar 120 TWh in 2030. Nog geen jaar later werd dit bijgesteld naar 200 TWh en afgelopen jaar werd duidelijk dat de groei richting 2050 ergens tussen 500 en 700 TWh per jaar uitkomt. De consequenties hiervan worden nu steeds duidelijker. De netbeheerders werken overal aan verzwaring en uitbreiding, maar kunnen de ontwikkelingen niet bijbenen. Daarom loopt het net in rap tempo vol. 

Voor de elektrificatie van personenauto’s, bestelbusjes en vrachtwagens is veel elektriciteit nodig. Zo werden in mei 2021 in de regio Amsterdam voor de stadslogistiek door verschillende bedrijven veel aansluitingen aangevraagd. Tot dan toe waren aanvragen van enige omvang jaren van tevoren bekend; nu kwamen er meerdere in een maand. De voorbereidingstijd van deze aanpassingen vergt 5 tot 8 jaar voor de distributienetten en tot 15 jaar voor de hoogspanning; afhankelijk van de reservecapaciteit in het net.  

Behoefte elektrische mobiliteit groeit

Er is nu een wachtlijst, niet alleen in delen van Amsterdam, maar op veel plaatsen in Nederland. Ondertussen groeit de behoefte aan elektriciteit voor mobiliteit. Er zijn al 100.000 oplaadpunten in Nederland, zo vertelt Nancy Kabalt, maar we moeten naar 1,7 miljoen. Het zware vrachtverkeer zal in de toekomst misschien voor een deel op waterstof overgaan, maar Anja van Niersen kondigt aan dat ook voor de transportsector elektriciteit de voor de hand liggende oplossing is. 

Hoewel we een van de betrouwbaarste elektriciteitsnetten van de wereld hebben, is de boodschap dat het nu niet meer vanzelfsprekend is dat toegang tot elektriciteit op tijd kan worden geregeld. Het gesprek tussen vervoersmaatschappij Connexxion en netbeheerder Liander geeft aan hoe je door samenwerking de vraagstukken kunt vinden en oplossen. Maar er zijn ook andere oplossingen denkbaar, zegt Wilfried van Sark. Zoals het koppelen van lokaal opgewekte elektriciteit aan lokaal laden van voertuigen. De schaarste op het elektriciteitsnet dwingt ons tot het zoeken naar andere oplossingen. De technologie, zoals die voor smart grids, maakt nieuwe oplossingen mogelijk, maar die staan nog maar in de kinderschoenen.  

Niet alles kan overal en op elk moment. Alleen door langetermijnplanning, samenwerken, tijdig afstemmen en het zoeken naar nieuwe oplossingen gaat het lukken om transport en mobiliteit emissievrij te krijgen.  

Dit artikel verscheen eerder in Verkeerskunde #1 2023. Meer lezen? Ga naar onze digitale bibliotheek.