Onze oren zijn geen decibelmeters

Soundscape geeft een beeld van hinder- en rustgebieden in de stad. Mirjam Weber, senior beleidsadviseur ‘gezond stedelijk leven’ van de gemeente Utrecht, vertelt erover.

“Soundscape zou je kunnen vertalen als ‘hoe hoor je het landschap?’ Soundscape staat voor een studie en voor een methodiek om anders dan op de klassieke manieren naar geluid te kijken. Het gaat niet om het exact meten van geluid, maar veel meer om het begrijpen van de geluidsbeleving door mensen, om het totale klanklandschap en, als remedie tegen geluidshinder, om het bieden van voldoende balans tussen gewenst en ongewenst geluid. 
 

Structureel ongewenst geluid, zoals veroorzaakt door het wonen aan een verkeersweg of het plotseling schrikken van bijvoorbeeld onverwachte brommergeluiden, veroorzaakt stress bij mensen. Alle geluiden, zo weten we intussen, worden in een heel proces diep in het oudste deel van onze hersenen vertaald naar gevaar of veiligheid. Natuurlijke en verwachte geluiden, zoals wind en het ruisen van bladeren, of brekende golven in de branding, geven eerder het signaal ‘veilig’ en kunnen zelfs ook stressverlagend werken. Dit geeft al aan dat geluidsmetingen op zich nog niets zeggen over geluidshinder. Of, zoals ik een collega eens treffend hoorde zeggen: Onze oren zijn geen decibelmeters.  
 

De studie naar soundscape is ontstaan in de academische wereld en vanuit deze sector komen nog steeds de nieuwste inzichten en tools en oplossingsrichtingen, waaronder slimme apps om geluid te meten en er bijvoorbeeld ook persoonlijke ervaringen aan te koppelen. Wat soundscape oplevert is een andere manier van meten van geluid en vooral een andere aanpak van hinder dan de klassieke manieren, die zich kenmerken door het meten van decibellen, het naleven van geluidsnormen en het zo veel mogelijk aanpakken van de hinder bij de bron.  
 

Een voorbeeld van een soundscape-aanpak: woningen aan een weg kun je totaal isoleren, maar bijvoorbeeld ook voorzien van een extra rustige achterkant en daar dan ook de slaapkamers plannen. Een tweede voorbeeld: als je weet dat mensen van geluidsstress kunnen herstellen door veilige geluiden, kun je heel gericht een stadsgebied voorzien van voldoende stille plekken zoals een park of een fiets- of wandelroute door het groen. Het mooiste is als deze routes in de stad aan elkaar worden verbonden en naar grotere ‘rustgebieden’ leiden buiten de stad. Bijkomstig voordeel is dat mensen deze routes graag en vaker zullen gaan gebruiken en daarvoor zelfs de auto laten staan. Een mooi voorbeeld van een indirecte bronaanpak. 

In Utrecht vinden we dat iedereen dichtbij zijn of haar huis een relatief rustig en groen gebied moet kunnen bereiken. Zo creëer je een gezonde wereld waar mensen kunnen herstellen van opgebouwde geluidstress elders. Soundscape geeft een beeld van hinder- en rustgebieden. Ontwerpers zijn daarmee in staat om een juiste geluidsbalans te brengen in de stad. 

In Utrecht wordt geluid beschouwd als een belangrijke factor voor een gezond stedelijk leven. We werken al langere tijd met interdisciplinaire teams, waarin naast ruimtelijke en mobiliteitsexperts ook experts van milieu en van gezondheid deelnemen. Ondertussen breng ik de laatste internationale kennis en ervaring in via onze deelname aan het WHO Healthy Cities Network. En met de NSG (Nederlandse Stichting Geluidshinder) werken we aan een masterclass soundscape.”