Met het ontwerpprincipe ‘STOMP’ krijgen voetganger en fietser de ruimte

Willen we onze gemeenten en regio’s in de toekomst bereikbaar, leefbaar en veilig houden, dan zullen we de investeringen in woningbouw en mobiliteit in samenhang moeten aanpakken. Nederland kent een grote woningbouwopgave die een andere manier van kijken vergt naar de inrichting van onze openbare ruimte. CROW-KpVV heeft een publicatie uitgebracht over het 'omgekeerd ontwerpen' met de ‘STOMP’-methode: kijk eerst naar Stappen vervolgens naar Trappen, Openbaar Vervoer, Mobility as a Service (MaaS) en ten slotte naar de Privéauto. 

Voor de opgave om de openbare ruimte meer loop- en fietsvriendelijk in te richten, zocht CROW de samenwerking met het Platform en de City Deal Ruimte voor Lopen en Tour de Force. Een van de resultaten was de 'Handreiking duurzame gebiedsontwikkeling'. En een belangrijk onderdeel daaruit is de STOMP-methode: ontwerpen met de menselijke maat. De kwetsbare en actieve verkeersdeelnemers krijgen een ruimere en prominentere plek in het straatbeeld. Dit komt de leef- en verblijfsomgeving ten goede en stimuleert mensen om zich vaker te voet of met de fiets te verplaatsen. Lopen en fietsen nemen minder ruimte in dan ov en auto, waardoor er meer ruimte overblijft voor andere opgaven zoals klimaatadaptatie, waterberging en groen. 

Hoe pas je het STOMP-principe toe in het ontwerpproces? Een samenwerkingsverband van CROW, Over Morgen, Arcadis en PosadMaxwan onderzocht het aan de hand van twee casussen: de stationsomgeving van het Hoefkwartier in Amersfoort en het centrumgebied Stadshart Zwolle. STOMP laat zien waar knelpunten in de ruimte ontstaan bij het inpassen van de verschillende modaliteiten in een beperkte ruimte. Op netwerkniveau zijn ideaalplaatjes te maken voor alle vervoerwijzen afzonderlijk. Maar bij het samenbrengen hiervan in een integrale kaart wordt duidelijk waar de modaliteiten elkaar in de weg zitten. Een voorbeeld is de voetgangersroute van station Zwolle naar het Stadshart; die kruist met de fietsverbinding. In het Amersfoortse Hoefkwartier gebeurt iets dergelijks bij het kruisen van het regionale fietspad door autoverkeer. 

Afdwingen van STOMP 

Voor de gemeente Amersfoort is de uitdaging om een ruimtelijke inrichting volgens het STOMP-principe af te dwingen, waarbij de kavels in bezit zijn van particulieren en ontwikkelaars. Dat maakt het lastiger om collectieve parkeerlocaties en deelmobiliteit op te leggen. 

Verder maakt de oefening met STOMP duidelijk waar de ingewikkelde procesmatige onderdelen in de mobiliteitstransitie liggen. Voor Zwolle is dit bijvoorbeeld hoe je de bestaande bezoekersparkeergarages in het Stadshart kunt omvormen naar fietsenstallingen en bewonersgarages voor centrumbewoners. De gemeente Zwolle zou de parkeergarages binnen de historische stad kunnen aankopen en nieuwe parkeergarages aan de randen van het gebied (laten) realiseren. Dit kost echter veel geld, en dat is er niet altijd. Een compromis is dan bijvoorbeeld om het bezoekersverkeer in het Stadshart te ontmoedigen en alleen nog bestemmingsverkeer toe te laten. 

CROW-KpVV roept iedereen op ervaringen met STOMP te delen zodat we die kunnen meenemen in komende publicaties en bijeenkomsten over dit onderwerp.