MaaS op z’n Achterhoeks maakt het verschil

Een gesprek met Jurgen Rutgers, Achterhoek Ambassadeur én ondernemer over ‘verschil maken’ in het vervoer op het platteland. Een reuze verschil, kun je zeggen. Want waar overheid en bedrijfsleven binnen de landelijke MaaS-pilots afwachtend zoeken naar de juiste samenwerkingsvorm, schiet het  Achterhoekse Gaon-MaaS-platform – niet te verwarren met de Twentse Goan-(MaaS)app, als een paddenstoel uit de grond, terwijl het onderliggende ‘huis’, de Achterhoek Deelvervoer Coöperatie, ADC, nog in oprichting is. Hoe? Door coöperatief samen te werken, groot te denken maar klein te beginnen en op basis van inspirerende energie te groeien.  

Rutgers schreef samen met de andere leden van de Thematafel Mobiliteit & Bereikbaarheid van de Achterhoek Board een deelvervoersconcept dat draagvlak én budget ontving. “Mensen zonder auto, met name jongeren en ouderen, kunnen in deze regio niet overal naartoe. Toch hebben we maar liefst 14 treinstations, waarvandaan je in amper twee uur in hartje Amsterdam bent. De vraag is dus: hoe komen mensen bij die stations? Het plan voorziet coöperatieve duurzame deelmobiliteit, dat tegelijkertijd doelen haalt op het gebied van energie, klimaat, gezondheid, WMO-vervoer en duurzaamheid.” Niet gek dus dat er volledige steun voor kwam. Rutgers:  “We werken samen met overheid, onderzoeksinstellingen en ondernemers op basis van een coöperatief budget. Om die samenwerking en de gelden verantwoord onder te brengen, richten we de Achterhoek Deelvervoer Coöperatie op.” Deze stoelt op vier pijlers: platform, wielen, organisatie en infrastructuur.

Pijler: Gaon-platform

“Een gelukkige toevalligheid was dat er vanuit Saxion Hogeschool en de HAN juist een Netmobiel-pilot-app werd ontwikkeld voor MaaS in rurale gebieden. Daarvoor was een platform gebouwd. Dus waarom niet samenwerken? Zo hebben we een platform en een app, die tot oktober nog de naam Netmobiel heeft, maar na de zomer wordt gelanceerd als Gaon-app.  Uniek aan deze app is dat ook ritdelen erin zit. Vanaf oktober gaat een technische club vanuit de ADC het platform verder open source doorontwikkelen.”

Pijler: Wielen

“Voor het vervoersaanbod bieden we natuurlijk de bus- en treindiensten van vervoerder Arriva, evenals die van het aanvullende Achterhoekse ZOOV-vervoerssysteem dat onder meer het WMO- en leerlingenvervoer regelt (zie ook pag 18) met daaronder een Achterhoeks vangnet aan deelmobiliteit. Hiervoor werken we onder meer samen met lokale energiecorporaties. Rutgers licht dit toe: “In een dorp heeft een boer een groot dak voor zonnepanelen. Daar kun je als bewoner via een energie-community gebruik van maken. Daar is de stap naar energie voor een deelauto snel gezet. Onze eerste vijf deelauto’s rijden onder de naam Gaon. De auto’s zelf zijn van de lokale autodealer Herwers met het white label systeem ‘WeGo’. Ook hun platform koppelen we eenvoudig aan het Gaon-platform. Daarnaast bieden we vanaf de zomer deelfietsen aan. Niet alleen e-bikes , maar ook gewone fietsen via Deelfiets Nederland. Ook deze fietsen hebben het label Gaon-fiets en staan niet alleen bij stations, maar ook op bedrijventerreinen en op toeristische attracties. Je kunt ze vooraf reserveren. We kijken hierbij overigens eerst of er vraag is, bijvoorbeeld bij bedrijven. We willen zeker zijn van gebruik en ook voorkomen dat we subsidiegelden verkwisten.”

Pijler organisatieplatform

Hoe breng je vraag en aanbod voor doelgroepen bij elkaar? Ook hier is de ADC al voortvarend mee van start gegaan. “Tot eind 2024, als de ADC en Gaon op eigen kracht moeten gaan draaien, vervult ZOOV de organisatie-activiteiten en klantenservice. Het WMO-vervoer dat mensen naar voorzieningen wil brengen, sluit natuurlijk naadloos aan bij het Gaon-concept.”

Pijler Infrastructuur

Ook hier inventiviteit: “We helpen gemeenten zoeken naar efficiënte locaties voor laadpalen en brengen ze in contact met de lokale energiecorporaties. Zo ontwikkelen we een eerste mobiliteitshub in Lichtenvoorde. Rond het busstation van HOV-buslijn 74 Doetinchem-Enschede, komen fietskluizen, oplaadpunten voor de e-fiets en deelauto, een bandenspanningsmeter en een camperplaats. Het plaatselijke zwembad is dichtbij voor een kopje koffie.” Een mooie proeflocatie , stelt Rutgers tevreden vast.

Pijler in wording: Buitenland

Nog één pijler in wording: We kijken ook over de grens en zien meerdere kansen. Ten eerste werken veel Duitse werknemers in Achterhoekse bedrijven en ontvangen we veel Duitse toeristen. Het zou prachtig zijn als die niet allemaal meer met de auto hoeven te komen.

Wat levert Gaon uiteindelijk op? “In 2030 kan iedere (niet-autobezittende)  Achterhoeker, bewoner of toerist, op passende wijze van A naar B komen”, weet Rutgers.  Met 14 treinstations hebben we dus  geen deel-auto nodig om ermee naar Amsterdam te rijden. Maar hoe kom je als scholier bij je scholengemeenschap? Hoe kom je als stagiair zonder auto op je stage plek? Er blijft, mede door het coöperatieve concept een sterke maatschappelijke component bestaan, daarom zal er altijd overheidsgeld nodig zijn voor de ADC, erkent Rutgers. Maar daarvoor borgen we dan ook meerdere  maatschappelijke thema’s en staan we voor een efficiënte en effectieve bestedeling van het overheidsdeel. We steken dus geen geld in een deelauto waar geen vraag naar is.”

Tot slot over het Achterhoeks verschil: “Hoewel we groot denken, zetten we het vangnet van het Gaon-concept heel kleinschalig op: daar waar vraag, draagvlak en enthousiasme is. Dán zeggen andere dorpen: Dat willen we ook. En zo krijg je energie van onderop.” En als laatste: “We hebben ons aangesloten bij GNMI: we geloven erg in samenwerking, in het klein en in het grotere verband. Bovendien, we delen graag onze kennis, maar leren ook graag!”