Innovatie en digitalisering als antwoord op krapte in de arbeidsmarkt

In 2030 kan het personeelstekort in Nederland zijn opgelopen tot meer dan een miljoen mensen die wél nodig, maar niet aanwezig zijn. Ook in 2025 zullen we de krapte op de arbeidsmarkt gaan voelen. In relatie tot de enorme vervangings- en renovatieopgave waar we voor staan, is dat een enorme uitdaging. Innovatie en digitalisering zijn een deel van de oplossing, stelt Mark Hecker van Sweco.

Nederland heeft grote ambities op het gebied van woningbouw, infrastructuur en klimaat. Maar de krapte op de arbeidsmarkt blijft toenemen. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door demografische ontwikkelingen. “De demografie van Nederland is een belangrijke driver van allerlei trends. We weten allemaal wat het is en welke kant het op gaat, maar het wordt toch vaak vergeten.” Aan het woord is Mark Hecker, sinds twee jaar business director bij de divisie Infrastructuur en Mobiliteit van Sweco. Het effect van de vergrijzing van een groot deel van het personeelsbestand in combinatie met een tekort aan technisch geschoold personeel, is voor Sweco een belangrijke trend om rekening mee te houden bij het kunnen inspelen op de Twin Transition; de overgang naar een groene en digitale economie.

Na de babyboomers

In de afgelopen tijd heeft Hecker zich beziggehouden met een analyse van de vervangings- en renovatieopgave in Nederland en hoe dat zich verhoudt tot het personeelstekort in de technische sector. “Daar was ik best van onder de indruk. We zullen dingen echt anders moeten gaan doen. Maar met onze demografie in het achterhoofd kunnen we ons ook afvragen of al die infrastructuur die we hebben en ontwikkelen over een aantal jaar nog wel nodig is. Heel cru gezegd, als de babyboomers er straks niet meer zijn. De mobiliteitsvisie 2050 van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kijkt precies tot dat punt.”

De demografische ontwikkeling (vergrijzing, ontwikkeling groei én krimp) zorgt er ook voor dat we te maken hebben met krapte op de arbeidsmarkt. Immers, de babyboomers bereiken massaal de pensioengerechtigde leeftijd. Bovendien zijn de assetbeheerders van spoor-, weg-, en waterinfrastructuur niet de enige organisaties die naarstig op zoek zijn naar personeel. Dat geldt ook voor partijen als TenneT of de Gasunie, die een bijdrage leveren aan het in goede banen leiden van de energietransitie. Ook zij staan te springen om goed gekwalificeerd personeel.” 

Innovatie is wat Hecker betreft een deel van de oplossing. Bijvoorbeeld in de manier waarop opdrachtgevers hun opdrachten in de markt zetten. “Denk hierbij aan het in de markt zetten van (clusters) van projecten op basis van een voorspelbaar programma, het bieden van keuzes in onderhanden werk zonder dat voor elk afzonderlijk project een minicompetitie tussen raamcontracthouders nodig is.”

Repetitieve taken automatiseren

Ook op het gebied van digitalisering is veel te winnen, denkt Hecker. “Bijvoorbeeld door zaken als beeldherkenning te automatiseren. Voornamelijk repetitief werk kan prima door AI worden overgenomen en zelfs beter worden uitgevoerd dan adviseurs zouden kunnen. Ik denk ook aan parametrisch ontwerpen. ”Parametrisch ontwerpen is een proces waarbij een ontwerp wordt gegenereerd op basis van data en de relaties tussen verschillende onderdelen van het ontwerp. Dit betekent dat ontwerpers parameters instellen die aspecten zoals vorm, grootte, oriëntatie en materiaalkeuze beïnvloeden. Door deze parameters aan te passen, kunnen verschillende ontwerpopties snel worden gegenereerd en geëvalueerd. Parametrisch ontwerpen automatiseert veel van de repetitieve taken die bij traditioneel ontwerpen handmatig worden uitgevoerd. “We hoeven maar één keer een basisontwerp te maken voor iets als een talud en niet meer elke keer opnieuw te beginnen.” 

Dat scheelt werk bij de ingenieurs van Sweco, maar ook in de uitvoering, weet Hecker. “Door in te zetten op dit soort innovaties, hoeven we minder werk uit te besteden aan lagelonenlanden. Uiteindelijk denk ik dat we zo’n 30 tot 40 procent van het personeelstekort kunnen opvangen door digitale processen en standaardisatie. Dat zal anders zijn, want we zijn gewend aan maatwerk. Maar deze verandering zit er echt aan te komen.”

Mopperen op werkethiek

Tot slot zorgt de demografie ervoor dat op dit moment een generatiekloof bestaat op de werkvloer, merkt Hecker. “Jongeren lijken wat wispelturiger, willen sneller van baan veranderen. Daarom moet ook worden ingezet op instroom en retentie: hoe ben je als organisatie interessant voor nieuwe collega’s en hoe zorg je ervoor dat je ze behoudt? Dat betekent bijvoorbeeld dat er aandacht moet zijn voor een goede werksfeer. Daarnaast merk ik dat er door senioren wel eens wordt gemopperd op de werkethiek. De jongere generatie wil sneller stappen zetten en spreekt vaker uit dat ze bijvoorbeeld alleen aan duurzame projecten willen werken, terwijl senioren vaker doen wat er op dat moment nodig is.” 

Deze veranderende wereld is een kwestie van wennen, ook voor Hecker zelf. “Ik moet regelmatig een junior collega bellen met de vraag of ik de tools wel op de juiste manier gebruik. Nee, dat vind ik niet lastig. Juist leuk en leerzaam!”