Gebrek aan regie rondom regionale Mobiliteitsprogramma's

Vanuit het Klimaatakkoord speelt CO2-reductie in mobiliteit een belangrijke rol. Maar er mist regie rond de op te stellen regionale mobiliteitsprogramma’s, zo stellen CROW en Natuur & Milieu.

Om de regionale uitvoering van de afspraken uit het Klimaatakkoord vorm te geven, is afgesproken dat er Regionaal Mobiliteitsprogramma’s (RMP’s) komen. Maar daarover is veel onduidelijkheid. Bijna twee jaar na ondertekening van het Klimaatakkoord hebben pas twee (Regio Metropool Den Haag/Rotterdam en Noordoost Brabant) van de 28 regio’s een definitief RMP vastgesteld. Een kwart gebruikt al eerder ontwikkelde mobiliteitsplannen als RMP, de helft is vergevorderd met de planvorming en een vijfde heeft geen RMP of integreert dit in een ander programma.

Er is er geen helderheid over de financiën en veel regio’s kampen met een tekort aan menskracht. Het ontbreken van de beloofde regie door het Rijk zorgt dat de afspraken uit het Klimaatakkoord op lokaal niveau in de knel komen. Natuur & Milieu vindt daarom dat het Rijk de regio’s beter moet ondersteunen.

Moeizame start: gebrek aan menskracht en middelen

In bijna alle regio’s en gemeenten is er een gebrek aan capaciteit. Vooral kleine gemeenten hebben moeite met de plandruk. Er wordt veel gevraagd aan gemeenten in de uitvoering van het Klimaatakkoord, maar er komen geen extra middelen beschikbaar. Vaak is maar één mobiliteitsmedewerker beschikbaar, die ook verantwoordelijk is voor de aanleg van bijvoorbeeld de lokale rotonde. Ook over de financiering van de plannen bestaat grote onduidelijkheid. Vier op de vijf regio’s weet niet waar het geld voor de uitvoering van de RMP’s vandaan moet komen.

Gebrek aan regie

De RMP’s zijn van belang omdat de mobiliteitstransitie een gemeente of regio-overschrijdende aanpak vraagt. Er is afstemming nodig over bijvoorbeeld zero-emissiezones voor stadslogistiek, het stimuleren van elektrische deelauto’s en de aanleg van snelfietspaden. Een zero-emissiezone voor stadslogistiek vraagt immers ook om laadinfrastructuur voor bestelbussen in omliggende gemeenten.

Het gebrek aan centrale regie zorgt echter voor grote inhoudelijke verschillen tussen RMP’s. “De RMP’s zijn belangrijk voor de samenwerking en samenhang tussen de maatregelen van verschillende gemeenten in één regio én tussen regio’s. Nu is de uitvoering echter als een orkest zonder dirigent, iedereen speelt vol enthousiasme zijn eigen lied, maar de samenhang ontbreekt”, zegt Rob van Tilburg, directeur Programma’s van Natuur & Milieu.  

Geen heldere reductiedoelstelling

Met het klimaatakkoord wordt gestreefd naar een CO2-reductie van mobiliteit van ongeveer van 7 Megaton. De regio’s hebben geen concrete reductiedoelstelling meegekregen van de landelijke overheid. Slechts een kwart van de regio’s weet wat de huidige CO2-emissie is van mobiliteit en heeft tevens een CO2-reductiedoelstelling voor mobiliteit. Meer dan 60 procent heeft geen inzicht in het CO2-effect van de voorgenomen maatregelen.

Rijk moet regie pakken

Natuur & Milieu vindt het belangrijk dat de signalen uit de regio zo snel mogelijk worden opgepakt. Het Rijk moet, zoals is afgesproken in het Klimaatakkoord, de regie nemen en zorgen voor de onderlinge samenhang, landelijke aspecten en duidelijkheid verschaffen over menskracht en middelen voor de uitvoering van de regionale plannen. Alleen dan kan de transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem soepel en snel plaatsvinden. 

Achtergrond onderzoek

Om een beter beeld te krijgen rondom de stand van zaken van deze RMP’s deden CROW en Natuur & Milieu in februari en maart 2021 onderzoek naar de huidige status van de RMP’s. Hiervoor werden alle 28 regiocoördinatoren die betrokken zijn bij of verantwoordelijk zijn voor de totstandkoming van een RMP in hun regio geïnterviewd. Hierbij werd geïnventariseerd hoe ver men is bij het maken van een RMP en/of duurzaam mobiliteitsbeleid en waar de coördinatoren tegenaan lopen.

Download het onderzoek.