Samen slim vooruit

Patrick Duwel, directeur van Keypoint Consultancy, ziet kansen en uitdagingen in de mobiliteitssector. “Zijn we nu een kloof aan het creëren of aan het verkleinen?” Om de kloof te verkleinen moeten we ook minder denken in ‘unimodaliteiten’ en meer naar de hele keten kijken. “We gaan nog te veel uit van modaliteiten, ook in het STOMP-principe, maar het gaat om de reis.”

Duwel ziet drie hoofdthema’s: publieke mobiliteit, actieve mobiliteit en slimme mobiliteit, en een rode draad: het verkleinen van verschillen, het dichten van de kloof. “Denk aan de kloof tussen modaliteiten die de overgang naar ketenmobiliteit bemoeilijkt, of de kloof tussen fysiek en digitaal wegbeheer die vraagt om nieuwe manieren van werken.”

De reis 

In plaats van te blijven denken in losse modaliteiten, benadrukt Duwel het belang van de reis als geheel. Ketenmobiliteit, waarbij verschillende vervoersmiddelen naadloos op elkaar aansluiten, wordt steeds belangrijker. Toch blijft de praktijk achter bij de theorie. “Veel systemen zijn nog sterk gericht op unimodaliteit,” legt Duwel uit. “Maar als we mobiliteit toegankelijker en duurzamer willen maken, moeten we naar de keten kijken in plaats van naar de individuele modaliteiten. Ov is daarbij essentieel als ruggengraat van het systeem.”

Deze focus op ketenmobiliteit vraagt niet alleen om technische oplossingen. “Publieke mobiliteit en vervoersarmoede lopen tegen dezelfde uitdagingen aan. Veel mensen kunnen zich geen ov-abonnement of deelmobiliteit veroorloven, terwijl juist deze vormen van mobiliteit de sleutel zijn tot betere bereikbaarheid en minder afhankelijkheid van de auto. Deelmobiliteit wordt vaak gepresenteerd als dé oplossing,” zegt Duwel, “maar als het onbetaalbaar blijft, lost het weinig op voor mensen met lage inkomens. Dat kunnen we niet negeren.”

De complexe toekomst van publieke mobiliteit

De verschraling van het openbaar vervoer is een probleem, vooral in landelijke gebieden. Dan gaat het niet alleen om buslijnen die we willen behouden, maar ook het integreren van alternatieven zoals deelauto’s of fietsen is lastig om rendabel te faciliteren. Dat maakt mensen kwetsbaar. Duwel: “We zien nu een duidelijke verschuiving naar meer collectieve, multimodale oplossingen,” vertelt hij. “Maar de vraag is hoe we die betaalbaar en schaalbaar maken, zodat ze iedereen bereiken.”

Vergrijzing en veiligheid

De opkomende populariteit van (elektrisch) fietsen levert ook vraagstukken op. “De diversiteit op fietspaden neemt toe, en daarmee ook de drukte en onveiligheid. Snelheidsverschillen, grotere voertuigen en een groeiend aantal koeriersdiensten maken de fietspaden steeds minder toegankelijk. De uitdagingen liggen niet alleen in de drukte,” legt Duwel uit, “maar ook in de vraag hoe we het veilig en werkbaar houden voor alle gebruikers met het toenemen van de verschillende typen fietsen.”

De vergrijzing voegt een extra laag complexiteit toe. Ouderen blijven langer mobiel, maar ervaren de drukte en onveiligheid op fietspaden vaak als vervelend. Hier ligt een duidelijke taak voor beleidsmakers en onderzoekers. Programma’s zoals Doortrappen helpen ouderen om veilig te blijven fietsen, maar er is ook meer onderzoek nodig naar hun specifieke behoeften. “We zien dat ouderen de spits proberen te mijden, maar ze voelen zich nog steeds onveilig,” zegt Duwel. “Met de toename van ebikes en andere elektrische voertuigen wordt het steeds belangrijker om deze groep in het beleid mee te nemen.”

Digitaal wegbeheer

De integratie van digitalisering in het dagelijkse werk van wegbeheerders is nog niet vanzelfsprekend. “De term ‘digitaal wegbeheer’ klinkt misschien abstract, maar het wordt de standaard,” zegt Duwel. “Van parkeervakken en verkeersbesluiten tot onderhoudsdata, alles moet digitaal beschikbaar en bruikbaar zijn.” Dat vraagt niet alleen om systemen om dit in vast te leggen, maar ook om een (cultuur)verandering binnen organisaties. Wegbeheerders zijn traditioneel gericht op de fysieke omgeving. Nu moeten ze ook verantwoordelijkheid nemen voor digitale processen, iets wat niet altijd vanzelfsprekend is. “Het is complexe materie en voor veel gemeenten nieuw. ” legt Duwel uit. “De data moet niet alleen verzameld worden, maar het actueel houden moet ook geborgd worden in werkprocessen.”

Arbeidsmarkt

Duwel: “Gemeenten hebben vaak meer werk dan ze aan kunnen met de beschikbare middelen. Tegelijkertijd zorgt een gebrek aan borging in werkprocessen ervoor dat belangrijke kennis verloren gaat wanneer medewerkers vertrekken. Dit raakt niet alleen de uitvoering van projecten, maar ook de lange termijnplanning.”

De combinatie van budgetbeperkingen en een groeiende vraag naar technische expertise maakt de situatie uitdagend. “We kijken vaak naar de krapte als het grootste probleem”, zegt Duwel, “maar ik maak me meer zorgen over de bezuinigingen die op ons afkomen. Zonder voldoende middelen en mensen kunnen we simpelweg niet voldoen aan de eisen die digitalisering en verduurzaming aan ons stellen.”

Denken in verbindingen

Toch is Duwel optimistisch. “Er zijn kansen in het verbinden van publieke, actieve en slimme mobiliteit. Door de focus te leggen op integratie, inclusiviteit en duurzaamheid, kan mobiliteit niet alleen efficiënter worden, maar ook socialer en rechtvaardiger. “We werken in een fantastisch vakgebied,” besluit hij. “De ontwikkelingen die op ons afkomen, zoals deelmobiliteit en digitalisering, bieden enorm veel mogelijkheden. Het is aan ons om die kansen te grijpen en mobiliteit naar een hoger niveau te tillen.”