De sociale kant van elektrische mobiliteit

“Zonder mens geen techniek en zonder techniek geen mens”, vertelt Marith Dieker, één van de weinige sociale wetenschappers binnen HAN-Automotive Research. Ze houdt zich bezig met de manieren waarop de mens en technologie elkaar beïnvloeden. Eén van de vragen waaraan ze momenteel werkt: vergroot de mobiliteitstransitie de sociale ongelijkheid?

De overgang naar elektrische mobiliteit heeft namelijk ook sociale gevolgen, zegt Dieker. “Veel elektrische voertuigen zijn nu niet voor iedereen te betalen en dus ontoegankelijk. Er wordt nu onderzocht of elektrische deelauto’s kunnen helpen om de toegang tot duurzame mobiliteit te verbeteren, juist daar waar mensen nu mobiliteitsarmoede ervaren.”

“Als het doel is om iedereen op een gelijkaardige manier toegang te geven tot duurzame mobiliteit, dan zie je daar vaak een autogericht vooroordeel. Auto’s zijn tenslotte flexibel inzetbaar, mensen voelen zich erin op hun gemak en sommige eigenaars ontlenen sociale status aan hun wagen. Maar wat betreft duurzaamheid en soms zelfs toegankelijkheid kan het openbaar vervoer een betere vervoersoplossing zijn. Het is daarom belangrijk om de veelheid aan motivaties, voertuigeisen en beperkende factoren mee te nemen in het vormgeven van een duurzaam mobiliteitssysteem. We dienen duurzaamheid wat mij betreft te begrijpen in zowel ecologische, economische als sociale termen, waarbij goede toegankelijkheid dus ook een grote rol speelt. Nu komen we dan vaak alsnog uit bij de auto en dan komen ‘duurzame’ voertuigen ook op de radar.”

De andere kant van de medaille

“Elektrisch vervoer biedt heel wat voordelen, maar onze energie-infrastructuur kent praktische beperkingen. Dat is een ontnuchterend feit en een waarschuwing dat we ons niet moeten blindstaren op de techniek voor elektrische voertuigen. Tegelijkertijd is het een motivatie om te onderzoeken hoe die duurzaamheidstransitie dan wél kan. Eén van de opties is ‘vehicle to grid’: het teruggeven van energie aan het netwerk”, vertelt Dieker. Dat vraagt wel om andere benadering van de eigen mobiliteit. “Je deelt dan de energie in je auto, waarmee je de actieradius (tijdelijk) verkleint. Hoe kijken potentiële gebruikers hiernaar, wat zijn systemische randvoorwaarden en welke commerciële mogelijkheden biedt dit voor toegankelijke duurzame mobiliteit én netstabiliteit? Ik wil dat graag uitzoeken.”

Toegang tot voertuigen en laadinfra is niet vanzelfsprekend

“Hier kunnen toegankelijkheidsproblemen ontstaan. Dat beperkt zich niet alleen tot de groep mensen die geen elektrische auto kunnen betalen, maar heeft ook te maken met waar en hoe je woont, of je toegang hebt tot laadpunten en waarom je überhaupt reist. Neem servicemonteurs: als die beroepsgroep wíl overstappen op een elektrische auto, wat niet vanzelfsprekend is, dan levert dat een logistieke uitdaging op. Opladen bij de klant of bij huis kan niet altijd. Hetzelfde geldt natuurlijk voor andere typen voertuigen. Er valt dus nog heel veel sociaal en duurzaam te innoveren binnen het mobiliteitsdomein.”