'Bij MaaS gaat het om de markt én om de spelregels'

Een gesprek over de technische kant van MaaS met Sjoerd Haverkamp, vicepresident consulting services Transport, Post & Logistics bij CGI. ”MaaS draait voornamelijk om de individuele reiziger maar het is essentieel om ook enkele collectieve spelregels toe te voegen. Het succes van MaaS zal afhankelijk zijn van goede afspraken over data-uitwisseling.” 

Haverkamp: “Al onze ITS-/DVM-ontwikkelingen waren en zijn grotendeels gericht op het vinden van het optimum in het verkeers- en vervoersysteem door het vergroten van het aanbod, dan wel de capaciteit. MaaS werkt andersom: vraaggestuurd. Laat je de markt hierop los, dan wordt er gezocht naar het optimum voor het individu. Maar als overheid wil je hier en daar collectief kunnen (bij)sturen, zoals meer fietsen, minder geluidsoverlast, schone(re) lucht, bevorderen van verkeersveiligheid of leefbaarheid.” 

“Om dat te bereiken moet je zorgen voor een goede data-uitwisseling”, zegt Haverkamp. “Kijkt de overheid mee, dan kan ze lokaal interveniëren en waar nodig incentives uitvoeren. Het gaat hierbij dus om een set van zowel regels waaraan je je moet houden en die je kunt controleren en handhaven, maar ook om maatregelen als belastingprikkels die gewenst gedrag belonen.” 

Overkoepelende standaard 

 In het kader van MaaS is het overigens niet de bedoeling om te komen tot één groot datasysteem of een datahub voor heel Nederland, nuanceert Haverkamp. “Maar wel om een vorm van data-uitwisseling zonder barrières. En met spelregels, bijvoorbeeld op het gebied van security en privacy. Finland heeft een mooie route gekozen die daar goed werkt. Wil je meedoen aan MaaS dan ben je welkom als je je MaaS-data beschikbaar stelt voor derden, waardoor er meer MaaS-dienstverlening voor reizigers ontstaat en de aanbieders van MaaS-diensten hun afzetmarkt kunnen vergroten.” 

Hoe kunnen we dat in Nederland bereiken?

Haverkamp: “Ik pleit voor een nieuwe, overkoepelende standaard voor het uitwisselen van MaaS-data. Een voor iedereen toegankelijk model waar alle MaaS-diensten op aangesloten kunnen worden. Dus fietsverhuurbedrijven, ov, leasemaatschappijen, enzovoorts. Kortom, een barrièrevrije data-uitwisseling, waarbij de overheid niet stuurloos is.” 

“We kunnen een voorbeeld nemen aan ontwikkelingen in het logistieke domein. Hier is het OpenTripModel geïntroduceerd, waarmee vrachtdata wordt gedeeld. Zo kan er optimaal en gezamenlijk vracht worden vervoerd en rijden er minder lege vrachtwagens. Dat levert zowel collectieve als individuele bedrijfswinst op. In de logistiek heeft het ook even geduurd, maar er is nu een set aan standaarden ontwikkeld waarmee verschillende retailers hun beladingsgraden delen.” 

Fiscaal beleid 

“Weliswaar is de MaaS-consument in zijn reisgedrag minder logisch dan vracht”, vervolgt Haverkamp, “maar de technische kant zou voor een groot deel analoog kunnen zijn. Een voorbeeld: een MaaS-advies kan de fiets zijn en als het regent is de bus de beste vervoerkeuze. Door de ontelbare modaliteiten en onderlinge combinaties is het MaaS-model voor personenvervoer complexer dan voor vrachtvervoer. Maar niet onmogelijk als je data-uitwisseling in de juiste volgorde aanpakt.” 

Haverkamp heeft dan ook een duidelijk plan van aanpak voor MaaS voor ogen. "Start met afspraken over standaarden, zeg maar taal, voor data-uitwisseling. Kijk vervolgens naar fysieke barrières. Kun je met je app alle ov-poortjes openen of heb je daar nog een aparte kaart voor nodig? En pas ten slotte het fiscaal beleid aan. Wil je het Finlandse succes met 30.000 gebruikers behalen, dan is het van belang te bepalen of bijvoorbeeld belastingvriendelijke leaseauto’s nog wel passen bij de nieuwe situatie.” 

Kopgroep 
“De grote truc is nu om het niet te groot te maken met veel partijen en veel overleg, maar om een kopgroep te vormen die meters mag maken om een goede technische basis te vormen voor MaaS.” 

Privacy en security? “Die zitten verweven in de standaarden van de overheid. Natuurlijk moeten we met standaarden zoveel mogelijk kijken naar internationale afspraken want Nederland kun je, als het gaat om MaaS, niet als een eiland beschouwen. We zijn dan onderdeel van een groter Europees gebied. Kortom: bij MaaS gaat het om vrije marktwerking, maar ook om spelregels.”