15-minutenstad, een netwerk van 15-minutenwijken  

Een kritische vraag over de 15-minutenstad aan stedelijk conceptontwikkelaar en Sorbonne-professor Carlos Moreno. Samen met burgemeester Anne Hidalgo werkt hij aan de uitrol van dit principe in Parijse wijken. De vraag: Zijn niet alle internationale stadscentra waar de beste infrastructuur samenkomt 15-minutensteden? En gaat het dan om die plekken waar hyper-nabijheid is, maar waar ook een hypermobiele elite zich lijkt te huisvesten? Anders gezegd: Is de 15-minutenstad een concept voor de vrije markt of moet het gecreëerd worden rond een maatschappelijke visie?  

Brett Petzer, Mobycon 

Moreno: “Deze vraag is een goede aanleiding om te kijken naar de mechanismen die tot zo’n ontwikkeling leiden. Het is duidelijk dat Europese steden plaatsen zijn waar hulpbronnen ongelijk zijn verdeeld en waar bestemmingen en herkomst van dagelijkse reizen vaak verder van elkaar liggen voor degenen die geen elite zijn. De mens heeft veel factoren gecreëerd die kunstmatig lange reizen veroorzaken. En te midden van al die mobiliteit door de stad, kennen we onze eigen buren vaak niet en hebben we weinig interactie met onze directe omgeving.” 

De professor vervolgt: ”De 15-minutenstad is een agenda die vraagt om meer en beter gebruik van de plekken waar we wonen. Hoeveel publieke voorzieningen hebben slechts één functie, voor een paar uur per week, terwijl ze – met wat visie en opknapbeurt – multifunctioneel zouden kunnen worden? Hoeveel buurten, die een levendig ecosysteem van lokale winkels en diensten zouden moeten ondersteunen, zijn monoculturen geworden? Onderbenutte openbare infrastructuur en een onevenwichtige toewijzing van bijvoorbeeld huisvestingsmiddelen, hebben inderdaad geleid tot een schaarste aan buurten waarin een persoon binnen ongeveer 15 minuten lopen in zijn behoeften kan voorzien.”  

Een stad van 15 minuten ‘voor iedereen’ is, wat Moreno betreft, afhankelijk van een sterke en duidelijke sociale visie. “Te beginnen met een audit van alle voorzieningen, middelen en infrastructuren van de stad. De verdeling en verspreiding over de stad van alle functies moet gerationaliseerd worden tot een overlappend netwerk van hoogwaardige basisdiensten die iedereen bereikt. Zodat mensen alleen langere afstanden hoeven af te leggen als ze meer gespecialiseerde diensten willen bereiken.” Hiervoor is wellicht wat nieuwbouw nodig, erkent Moreno, “maar deze visie richt zich met name op hergebruik, herbestemming en renovatie van bestaande infrastructuur en van stedelijke ruimte. De enorme hoeveelheid stedelijke ruimte die nu bestemd is voor ‘de straat’, wijst hij aan als prioriteit voor herverdeling naar ‘postzegelparken’, sociale straten en waardige pleinen.” 

Tijdlandschap 
Dan de rol van voetgangers. Welke prioriteit krijgen zij van Moreno? “Om te beginnen is de voetganger de maatstaf van de '15 minuten' waar we het hier over hebben. Natuurlijk zal ieders kwartier lopen anders zijn. Vandaar het belang van het overlappende netwerk dat een polycentrische stad creëert, waarin de straal van 15 minuten lopen een ruwe fysieke analogie is voor wat ik een 'chronotopia ' een tijdlandschap noem. Hiermee bedoel ik simpelweg het creëren van een stedelijk weefsel waarin bewoners wennen aan het idee dat een volwaardig lokaal leven mogelijk is. Ze moeten er goed kunnen eten; een opleiding of training volgen; werken; vaardigheden en goederen delen en hergebruiken; boodschappen doen; een frisse neus halen; toegang krijgen tot cultuur en deelnemen aan de gemeenschap en toegang hebben tot medische zorg en beweging; allemaal binnen ongeveer een kwartier lopen van huis.”  
 
Hyper 
De som van deze visie is daarom ook meer dan een verschuiving in mobiliteit, stelt de conceptontwikkelaar. “Het is niets minder dan een  
herverankering van het stadsleven in betekenisvolle lokale verbindingen en stedelijke dorpen die een echt en geworteld alternatief kunnen bieden voor hyperconsumptie, hypermobiliteit en een altijd online bestaan.” 

Klik hier voor het integrale Engelstalige interview van Brett Petzer met Carlos Moreno. 

Meer over Carlos Moreno