‘We gaan weer naar blauw; naar expertise en ratio’

Een repeterend patroon in trends, ontdekte Peter Heshof, oprichter van Trendbureau Bloom, rond 2003. “Wij maakten een grove indeling van de acht behoefte-werelden van mensen in mapjes en vulden die met uitingen daarvan. Toen zagen we iets opvallends in de dikte van die mapjes. Een literatuurstudie naar interesses van mensen en naar tijdgeesten, bracht een onmiskenbaar patroon aan het licht.

Door Nettie Bakker

Heshof: “We gaan in zo’n vijftig jaar vanuit een ‘wij-behoefte’ en zekerheid (groen) op zoek naar vrijheid (geel), als we door schieten in vrijheid krijg je een correctie naar zekerheid en ik (blauw) om vervolgens weer op zoek te gaan naar vrijheid (rood) tot we weer doorschieten en zo herhaalt de cyclus zich.

Een wisseling van tijdgeest wordt vaak versneld door een crisis, zoals Covid19, en ook vaak aangejaagd door jongeren, leert Heshof. We zitten nu nog volop in geel en bijna jachtig op zoek naar vrijheid vanuit een sterke wij-behoefte. Dat betekent onder meer dat we heel snel grote groepen weten te mobiliseren om in opstand te komen. Denk aan de gele vestjes, de Me-too en de Black Lives Matter-beweging maar ook aan de influencers zonder expertise met grote groepen volgers.

Maar twee jaar geleden stond er in Zweden een klein meisje op: Greta Thunberg. Heshof: “Een duidelijk signaal van een nieuwe tijdgeest, want het meisje wees op de werkelijkheid, op feiten. Op het gevaar van ongebreidelde vrijheid, van nepnieuws en de gevolgen ervan voor het klimaat en onze planeet.” Ze kreeg veel kritiek van de gevestigde orde, maar bracht wereldwijd zo’n zeven miljoen kinderen op de been die haar steunden in haar oproep: ‘wij willen een andere wereld, waar welzijn van de planeet centraal staat’.

“We gaan in onze analyse van de uitingen van de tijdgeesten terug tot 1950 en hebben een scope tot rond 2040, legt Heshof uit. “In die periode hebben we dan twee volledige cycli doorlopen. We kwamen van extreem groen in 1950. Een periode met kenmerkende, aan saaiheid en beklemming grenzende zuilen. Daarna doken we tot diepgeel in de jaren zestig en zeventig. “Denk aan de hippies, de vrijheid.” Die vrijheid bracht ons maatschappelijke systeem zelfs aan het wankelen, herinnert Heshof. “Je had de vrijheid om bijna levenslang te studeren, om maar iets te noemen. Een economische crisis, gepaard met een hoge werkeloosheid dreef de samenleving naar een blauwe periode van no-nonsense, van een zakelijk keurslijf waarin vrijheid, bijvoorbeeld om eindeloos te studeren, gelimiteerd werd. In de jaren negentig was the sky the limit, iedereen kon bij de Euro-groep en we gingen lekker bungeejumpen. Maar er was ook grote financiële vrijheid van lenen, lenen, lenen: van woekerpolissen en rommelhypotheken. Dit leidde tot een financiële luchtbel, die klapte en een correctie teweegbracht, terug naar de basis. De mensheid zocht meer waarde in klein geluk dichtbij, in natuurlijkheid en authenticiteit.” Een rustige groene periode, zou je in grote lijnen kunnen zeggen. Maar dan weer op naar geel, rond 2010. Vrijheid werd gezocht in nieuwe, oppervlakkige experiences van yoga, avocado-toast tot dagjes wellness.”

Om terug te komen op het Zweedse meisje dat opviel als een glimp van een nieuwe tijdgeest, voorziet Heshof in de komende jaren een sterkere behoefte aan welzijn voor het individu en de planeet. Maar wel op een slimmere manier dan nu. Het zal data-, wetenschap- en tech-gedreven zijn.” ‘De expert is mijn held’, vat Heshof samen. “Ook gaan we weer naar een ‘ik’- periode. Dat betekent niet dat we geen behoefte meer hebben aan groepen, maar de groepjes worden kleiner, een soort (virtuele) cocoons. Denk aan het belang dat mensen hechten aan hun eigen LinkedIn-bubbel ten opzichte van de grote Twitteraccounts.”

Resumerend: “Ik vergelijk deze cyclus met de seizoenen, zomer, herfst en winter brengen altijd weer lente. En we gaan heus niet terug naar de plaggenhut. En we leren ook wel iets als mensheid. In de vorige blauwe periode was het mantra ‘greed is good’ in de komende blauwe periode zal het mantra zijn: ‘wellbeing is better’.