Verantwoordelijkheid in een digitale wereld

Verregaande digitalisering en de invloed van social media zorgen voor ‘parallelle waarheden’, stelt Jacob de Vries van onderzoeksbureau voor verkeer en mobiliteit Trajan. “Iedereen kan gehoord worden en iedereen laat zich horen. Wie het luidste schreeuwt wordt het vaakst gehoord, dat hebben we zeker afgelopen jaar kunnen waarnemen, met groepen als Viruswaarheid voorop. De trend is niet nieuw, dit is een voortzetting van een trend die al zeker tien jaar bezig is.”

“De wereld wordt al jaren veel en veel digitaler”, vertelt De Vries, “maar zeker dit jaar is dat in een stroomversnelling gekomen nu we feitelijk gedwongen worden op digitaal te opereren. We leren nu voor het eerst ook wat voor effect dat op ons als mens en ons gestel heeft.” Het vele thuiswerken heeft namelijk niet alleen maar positieve kanten, volgens De Vries. “Zeker jongere collega’s die bijvoorbeeld op een kleine studentenkamer of in een kleine studio wonen, zagen de muren op zich af komen. Ik denk zelf dat vereenzaming een zwaar onderschat probleem is. Je mist toch de interactie met je collega’s en de spontaniteit van het werken op kantoor. Zeker als het thuiswerken gedwongen is en langer duurt, is dat niet voor iedereen even goed.”

De Vries ziet naast de nadelen ook voordelen van de digitalisering van de samenleving. “Informatie is eenvoudig toegankelijk voor vrijwel iedereen, je hoeft niet afhankelijk te zijn van bijvoorbeeld het RIVM voor je informatievoorziening als je dat niet wilt. Het probleem daarmee is wel de paradox die dan optreedt: hoe meer toegang je tot informatie je hebt, hoe meer vragen je krijgt. Als je die vragen wil beantwoorden, heb je nog meer informatie nodig, die dan weer meer vragen oproept. We zijn via social media tegenwoordig zelf verantwoordelijk voor het filteren van informatie, en de een kan dat beter dan de ander. Neem iemand als Famke Louise, die ziet dingen om zich heen gebeuren, zoals afgelaste concerten, en heeft daar haar opvattingen over. Het is opvallend dat dat dan zoveel aandacht krijgt. Je mag natuurlijk wel kritisch zijn en een mening hebben over het gevoerde beleid, en over ons kabinet, maar de feiten zijn er wel.”

“Je ziet nu wel dat social media-bedrijven nu zelf gaan filteren, gaan censureren. Ik vind dat zorgwekkend. Dat filteren is per definitie al subjectief, maar bedrijven die gaan bepalen wat je wel en niet mag lezen is een ontwikkeling om in de gaten te houden.”

Tendens naar deelmobiliteit

“Ons verkeer wordt steeds meer gestuurd door technologie en we zien een tendens naar deelmobiliteit. Deelfietsen, ov-fietsen, deelscooters, deelauto’s, allemaal zijn ze steeds populairder. Ik verwacht dat ook deelstepjes, zodra die eenmaal toegestaan zijn, populair zullen worden. Het zijn allemaal middelen die op lokaal een aanvulling zijn op je dagelijkse patroon. Zeker in een vreemde stad geven ze toch toegang tot mobiliteit.

Nog een trend die De Vries ziet is de opkomst van internettechnologie in ons verkeer. “Bijvoorbeeld het delen van informatie van – en mét – intelligente verkeersregelinstallaties. Daardoor krijgen we steeds meer data. De vraag is dan wel hoever je kunt en wilt gaan met die data, ook in het kader van de privacy.”

Stilstand

“In 2020 is onze mobiliteit feitelijk plotseling tot stilstand gekomen, of in elk geval veranderd. Het autoverkeer heeft misschien wel het minst te lijden gehad van de lockdown, mede doordat ov-gebruikers nu eerder voor de auto als individueel vervoer kiezen. Afgelopen jaar is als het ware een ‘reset’ geweest van ons mobiliteitssysteem. Gaan we weer meer reizen als er een vaccin is? Er is nu weliswaar een trendbreuk, maar het probleem is dat collectief vervoer van de ene op de andere dag outdated geworden is. Dat terwijl ons hele vervoerssysteem is gebouwd op collectief vervoer. Gaan we straks allemaal nóg meer fietsen, of stappen we massaal weer in de auto? Daar moet wel op geanticipeerd worden, bijvoorbeeld door fietsen sterker aan te moedigen en autorijden te ontmoedigen. En hoe zien vervoerders het collectieve vervoer voor zich in de toekomst? Ook na komst van een vaccin zie ik, in elk geval voorlopig, geen overvolle bussen meer. Al zou het kunnen en mogen, mensen willen helemaal niet meer opeengepakt in de bus zitten. Ik zie wel kansen voor blijvender thuiswerken, ook omdat iedereen er nu wel aan gewend is. Toch is ook thuiswerken niet altijd een praktische oplossing. Je hebt minder zicht op wat iedereen doet en de creativiteit gaat achteruit.”

Blijven meten

“Trajan was altijd een projectorganisatie die in opdracht werkt vanuit overheden en gemeenten. Dat bleek in maart lastig, omdat het meten van parkeersituaties gewoon geen representatieve resultaten opleverde. Nu de pandemie langer duurt, is deze situatie geen incident meer. Daarom willen we meer continue data blijven verzamelen, zodat er geen gat zit in onze jarenlange metingen. Dat hebben we ook al kunnen afspreken op bepaalde plekken, om daar langduriger te blijven meten. Dat levert belangrijke data op. We moeten blijven meten, ook tijdens crisissituaties.”

Scanauto maakt verhuizing noodzakelijk

Heel praktisch zal er voor Trajan het één en ander veranderen in 2021: “We hebben sinds kort een eigen scanauto. Een scanauto is betrouwbaar inzetbaar en levert accurate data op. Een belangrijke mijlpaal in onze eigen digitalisering. We gaan er zelf mee rijden en zelf onderzoek mee uitvoeren. We zien schaalvergroting in projecten en de scanauto is dan zeker van grote toegevoegde waarde.”
Het aanschaffen van een scanauto stelt De Vries echter ook voor een logistieke uitdaging. “Op dit moment zijn we op zoek naar nieuwe kantoor- en bedrijfsruimte. Die auto moet namelijk ergens staan, en waar we nu zitten, in hartje Amsterdam, is dan niet echt een optie.

Meer informatie

Trajan
www.trajan.nl