Mobiel21: ‘De meeste systeemfouten worden veroorzaakt door autogericht te denken”

Mobiel21 is een Vlaamse non-profit stichting, erop gericht om mensen te inspireren en te activeren anders om te gaan met mobiliteit. “Mensen moeten inzicht hebben in hun gedrag en in hoe het anders en beter kan”, vertelt Els van den Broeck van de stichting. “Dan kun je echt het gedrag van mensen veranderen.”

Van den Broeck benadrukt de sociale dimensie van haar werk. “Wij zijn een erkende sociaal-culturele organisatie, dat wil zeggen dat de sociale dimensie van belang is, naast het duurzaamheidsaspect. Die dimensies vloeien in elkaar over. We werken ook heel graag met ‘kansengroepen’, die net wat minder mobiel zijn.”

We staken niet voor ons recht op mobiliteit

“Iedereen heeft het recht om ergens te kunnen komen, maar we staken er niet voor. In het beste geval zijn voorzieningen dichtbij, en dan is er ook geen probleem, dan heb je geen mobiliteit nodig. Vervoersarmoede is een afgeleide van bereikbaarheid. Als mensen niet dáár kunnen komen waar ze moeten of willen zijn, dan komt dat door grote systeemfouten.”

“Toch geloof ik wel dat je, binnen het systeem dat we nu eenmaal hebben, mensen kunt versterken in hun mobiliteit. Dat is ook keihard nodig, dat we mensen helpen. Er is sprake van een fout in bereikbaarheid: als werkplekken elders zijn, ver weg van wonen of van openbaar vervoer, dan maak je de dingen onbereikbaar. We kennen woonwijken die zonder auto niet eens bereikbaar zijn. Het aanbod aan mobiliteit voor mensen die geen toegang tot een auto hebben, zoals het openbaar vervoer, is niet voor iedereen toegankelijk. Mensen komen niet waar ze moeten zijn, of niet op het juiste tijdstip, en maken daar hoge kosten voor. De meeste van dergelijke systeemfouten worden veroorzaakt door erg autogericht te denken.”

De rol van ruimtelijke ordening

“Ruimte ordening is, zeker in België, heel erg gericht op het faciliteren van automobiliteit. Dat hangt ook samen met het feit dat de auto toch vaak onderdeel van de arbeidsvoorwaarden is, dat maakt het nog meer een heilige koe. We fietsen wel, ook steeds meer elektrisch, maar daar is echt nog ruimte om fietsen beter te faciliteren. Aan de ene kant haal je dan mensen uit de auto, maar je maakt het ook voor meer mensen mogelijk om te fietsen.”

Fietsschool

Mobiel21 faciliteert ook een eigen fietsschool. “Dat zijn collega’s die volwassenen leren fietsen, vaak nieuwkomers, meestal vrouwen. Dat heeft ook een emanciperend effect: ze zien wat kunnen fietsen doet met hun kinderen. Dat gaat niet alleen over dat mensen van A naar B kunnen, maar ook dat ze zelfstandiger, autonomer worden. In plaats van afhankelijk van niet altijd toereikend openbaar vervoer.”
“Gemiddeld heeft elke Vlaming dan wel drie fietsen, maar dat geeft maar een stukje van de maatschappij weer. Er zijn ook mensen die geen fiets hebben, omdat ze die niet kunnen betalen of niet veilig kunnen stallen. Dat zijn heel erg oplosbare facetten van het probleem van vervoersarmoede.”

Digitale armoede

Vervoersarmoede kan ook samenhangen met de toenemende digitalisering, stelt Van den Broeck ten slotte. “Alles komt online, alles gaat via apps. Daar geloof ik ook wel in, maar zeker 40 procent van de Belgen loopt het risico om niet digitaal mee te kunnen. Dat resulteert onder andere ook in vervoersarmoede: als je geen toegang tot de app voor een deelsysteem hebt, om wat voor reden dan ook, dan heb je ook geen toegang tot die deelfiets of deelauto. Terwijl juist deze groep soms zó geholpen zou zijn bij toegang tot deelmobiliteit.”

Mobiel21

Lees meer over het werk van Mobiel21 op www.mobiel21.be