Technische eisen onbetaalbaar voor veel binnenvaartschepen

Bestaande binnenvaartschepen moeten de komende jaren een groot aantal aanpassingen doorvoeren om aan internationale technische eisen te voldoen. Deze eisen worden langlopende overgangsbepalingen genoemd en richten zich veelal op veiligheidsverbetering. De eisen brengen investeringskosten met zich mee, waardoor de investeringsruimte voor bijvoorbeeld verduurzaming in de knel komt. Decisio ontwikkelde in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een methode waarmee de kosten voor de technische eisen worden vergeleken met investeringsruimte van binnenvaartschippers. Uit dit onderzoek blijkt dat in elk geval voor de kleinste typen binnenvaartschepen de investeringsruimte voor deze eisen nihil is. 

Vlootvernieuwing is grotendeels uitgebleven

De Europese binnenvaart heeft begin deze eeuw internationale afspraken over technische eisen gemaakt waar schepen na een bepaalde einddatum aan moeten voldoen. Schepen die sindsdien nieuw zijn gebouwd, voldoen vanaf de bouw aan deze internationale eisen. Een groot deel van de huidige vloot dateert echter nog van voor het opstellen van deze internationale afspraken.

Binnenvaartschippers op oude schepen kijken daarom tegen grote opgelegde investeringen aan die vaak niet opwegen tegen de veiligheidswinst die daar tegenover staat. Mede daarom is er met de introductie van die eisen een hardheidsclausule in het leven geroepen, waarmee bestaande schepen daarvan kunnen worden uitgezonderd wanneer scheepsaanpassing technisch moeilijk uitvoerbaar is of onevenredig hoge kosten met zich meebrengt. Een bedrijfseconomisch onderbouwde methode om te bepalen wanneer sprake is van onevenredig hoge kosten ontbrak nog. 

Opgelegde investeringen gaan ten koste van schipperscompensatie

In de methode om te bepalen wanneer investeringskosten onevenredig hoog zijn, gaat Decisio uit van de verdiencapaciteit van binnenvaartschepen. Daarvoor wordt eerst berekend welke investeringsruimte er is voor de technische eisen. Dit is de nettowinst minus een minimaal benodigde nettowinst (voor risicoafdekking en andere investeringen) en minus het schippersinkomen. Als deze investeringsruimte kleiner is dan de jaarlijkse kosten behorende bij de investering in een technische eis, is voor deze eis sprake van onevenredig hoge kosten (zie onderstaande figuur). Veel van de eisen vragen investeringen die niet wezenlijk verschillen tussen kleine en grote schepen. Omdat de verdiencapaciteit wel wezenlijk verschilt tussen kleine en grote schepen, leiden de technische eisen tot grotere problemen bij kleinere schepen. 
 

Momenteel werkt de Nederlandse delegatie aan een voorstel voor een algemene regeling met uitzonderingen voor bepaalde technische eisen. Deze regeling richt zich in eerste instantie op de kleinste typen binnenvaartschepen – de Spitsen en Kempenaren – en overige vaartuigen met een lengte tot 55 meter. Decisio heeft in haar onderzoek op basis van jaarcijfers van Spitsen en Kempenaren berekend voor welke eisen bij deze type schepen onevenredig hoge kosten ontstaan. De uitkomsten tonen aan dat de investeringsruimte al dermate laag is dat extra investeringskosten ten koste gaan van het reeds ondermaatse schippersinkomen. Daarmee is voor Spitsen en Kempenaren voor elke onderzochte technische eis in principe sprake van onevenredig hoge kosten.

Ook voor toekomstige algemene regelingen biedt de methode handvatten

Met dit onderzoek is een methode ontwikkeld, die de basis vormt voor de algemene regeling op grond van onevenredig hoge kosten. Het voorstel voor de algemene regeling voor vaartuigen tot 55 meter wordt door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met andere lidstaten gedeeld. Bij overeenstemming tussen de lidstaten kan de algemene regeling worden ingesteld. Hiermee worden de vaartuigen uitgezonderd van technische eisen die de bedrijfsvoering in gevaar brengen, gezien de kosten die ermee gepaard gaan. Een mogelijke vervolgstap is dat de ontwikkelde methode ook kan worden toegepast bij algemene regelingen voor grotere binnenvaartschepen.

Het volledige rapport is op de website van de Rijksoverheid te downloaden via de volgende link. Voor meer informatie of vragen naar aanleiding van het onderzoek kunt u contact opnemen met Mick Koopman of Niels Hoefsloot.