Einde aan de marktwerking?

Bas Govers, directeur ‘Excellent Cities’, de internationale tak van adviesbureau Goudappel Coffeng, ziet dat overheid probeert meer regie te krijgen. “De marktwerking is niet meer heilig. Dat komt ook door de excessen die de markt opgeleverd heeft. De overheid probeert meer grip te krijgen. Als je niet weet wat je wilt, krijg je wat je niet wilt.”

“Ondanks de coronacrisis staat de AEX onverminderd hoog. We hebben nu meer aandacht voor onze woon- en leefomgeving en we zien meer positieve zaken. Het is wel de vraag wat er met de economie gebeurd zou zijn zonder overheidsingrijpen.”

“Waar de overheid ook een rol in speelt, is het voorkomen van een nog groter gat tussen de ‘haves’ en de ‘have-nots’. We zien het onstaan van een groep die buiten de boot dreigt te vallen, dat moeten we zien te voorkomen. De grote middengroep dreigt ook in de knel te komen. Iedereen doet mee, iedereen moet ook mee kúnnen doen, maar hoe veranker je dat, hoe verzeker je iedereen van een plekje in de maatschappij?”, aldus Govers.

Nog een trend die zich doorzet is de vergroening en de nadruk op ‘beleving’. “Zoals ik vorig jaar in het Trendboek al noemde, moet het belang van beleving niet onderschat worden. Dat zie je in alle aspecten van onze postmoderne samenleving. We zijn verschoven van bezit naar gebruik. In de piramide van Maslow, die de behoeften van de mens classificeert, zijn we omhoog aan het schuiven, naar waarden als ontplooiing en ontwikkeling.”

“Ik denk ook dat veel mensen we de lange-termijneffecten van corona op mobiliteit overschatten. Er zijn uitzonderingen, ons mobiliteitspatroon zal minder spitsgevoelig worden, omdat door betere spreiding over de dag er geen echte spits meer is, en dat blijft ook zo. Doordat we niet meer zo gebonden zijn aan plaats, verwacht ik ook meer verplaatsingen over de langere afstand; bijvoorbeeld mensen die een paar keer per maand naar kantoor gaan, maar dat kantoor kan dan best honderd kilometer verderop staan. We zoeken naar een optimum tussen woon- en werkplaats, en niet alleen als individu maar ook als huishouden.”

Dat heeft ook zo zijn weerslag op het openbaar vervoer, voorspelt Govers. “Er zullen meer intercities nodig zijn met betere faciliteiten om te kunnen werken. En ook verwacht ik meer internationaal vervoer. Ik merk in mijn eigen praktijk al hoeveel makkelijker en sneller je internationale projecten doet. Maar je wilt elkaar toch zien, in levende lijve. Dat leidt onvermijdelijk tot meer internationale verplaatsingen en als het goed werken is in de trein en overstappen beperkt is: waarom dan niet per trein?  En niet alleen zijn we anders gaan denken over verplaatsingen; de ruimte in de steden wordt steeds kostbaarder.  Ik verwacht dat het op termijn heel normaal zal zijn om te betalen voor de ingenomen ruimte in de stad, en dan niet alleen in de vorm van betaald parkeren.”

“Zorg voor meer doelgroepgericht beleid, zeker op het gebied van mobiliteit”, stelt Govers. “Kijk naar de mobiliteitsopties die mensen hebben, in combinatie met de huisvestingsopties”. Heb je een auto, een parkeerplaats, een fiets? Is er goed OV in jouw buurt?  We kunnen met actuele data veel gerichter op de behoeften van doelgroepen in het beleid inspelen. Voor bepaalde groepen is zelfs het hebben van een werkende fiets nog geen vanzelfsprekendheid. Waarom zou dat geen basisrecht kunnen zijn? Of denk bijvoorbeeld aan het recht op een aantal taxikilometers voor bepaalde groepen, zodat je altijd zeker weet dat je thuis kunt komen uit je werk of vanuit je school. Dat kan onderdeel van je beleid zijn. Wellicht kun je dan zelfs een onrendabele buslijn afschaffen, als daar andere en betere mobiliteitsopties tegenover staan voor burgers.”

De stad en de leefomgeving spelen een belangrijke rol in de visie van Govers en die van Goudappel. Dat blijkt ook uit de methodes die Goudappel kent om steden en dorpen leefbaarder te maken, zoals ‘De straat op maat’, en in de introductie van het klimaatadaptatielabel in 2020. “We moeten steden leefbaar en klimaatbestendig maken, vooruitkijkend op klimaatverandering én met het oog op de gevolgen van klimaatverandering die nú al voelbaar zijn. Zorg voor genoeg groen en waterbergend vermogen in de stedelijke omgeving. Ik zie nog veel ruimte die is ingericht op een manier die vooral past bij een focus op de auto in plaats van een focus op de mens.”

Dit artikel verscheen in Trends 2021. Gratis meer lezen?
Klik hier.