De druk op het mobiliteitssysteem zal, ondanks COVID, blijven toenemen

“Het afgelopen jaar was bijzonder op het gebied van mobiliteit”, vertelt Aart de Koning, moboliteitsexpert bij Goudappel. “We zagen voorheen dat Nederland steeds drukker wordt. De toegenomen welvaart zorgt ervoor dat de druk verder toeneemt. Nederland is een populaire bestemming voor kennismigranten, eigen inwoners en toeristen en we verwachten dat dat zo blijft. Covid heeft daarin natuurlijk wel een soort dipje veroorzaakt, maar we verwachten dat de behoefte om te verplaatsen blijft.”

“Om mobiliteit tijdens Covid in beeld te brengen hebben we het Nationaal Verplaatsingspanel (NVP) ingezet tijdens diverse overheidsmaatregelen. Wat je dan ziet is dat de reguliere mobiliteit weliswaar afneemt als er maatregelen ingesteld worden, maar dat andere vormen van mobiliteit toenemen: we doen vaker een ommetje en er zijn meer recreatieve verplaatsingen. Iedereen pakt de ruimte die er dan is.”

 Versneld thuiswerken leidt tot iets meer spreiding over de dag, maar de druk blijft.

“Thuiswerken is het meest structurele effect wat we van COVID-19 verwachten. Bedrijven die voorheen huiverig waren hebben ervaring opgedaan en de voorzieningen thuis zijn verbeterd. Daarbij moeten we alleen niet vergeten dat thuiswerken voor veel mensen geen mogelijkheid is, of niet elke dag kan. We komen dan ook wel uit op íets minder mobiliteit,  maar de prognose is dat het systeem ook het in de toekomst nog steeds vast zal komen te staan. Beeldwerken vervangt wel bijvoorbeeld veel zakelijk vliegverkeer, maar daar verwachten we een forse toename van de behoefte vanuit opkomende economieën.”

Die toenemende mobiliteitsdruk zet de klimaatdoelen op scherp.

“Elektrificatie gaat steeds sneller, dat zet ook wel zoden aan de dijk, maar niet genoeg om onze klimaatdoelen te halen. De verwachting is dat we in 2030 en 2050 nogsteeds  teveel uitstoten. Daar zit ook een gekke tegenstelling in: hoe meer de elektrificatie doorzet, hoe goedkoper automobiliteit kan worden, en dat levert dan welvaartseffect op, mensen gaan dan meer rijden. Dat levert druk op het systeem op.” De jaartallen waar we afspraken over maken, 2030 en 2050, komen wel heel snel dichterbij, als je bedenkt dat sommige grote projecten een voorbereidingstijd kennen van twintig jaar. Dat heeft echt nu onze aandacht nodig.

Mobiliteitstransitie is nodig, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen dikke en dunne stromen

“We gaan meer van individueel vervoer naar collectief vervoer, zeker op de dikke stromen, dat moet ook omdat we anders fysieke en qua footprint ruimte tekort komen. De individuele auto heeft vooral een functie op de relaties waar de stromen te dun zijn om een goede collectieve oplossing te bieden. Dit kan ook een deel van de rit zijn: voor het eerste of laatste deel van de reis kan worden overgestapt op een mobiliteitshub.”

Maar dit gaat, mede vanwege de afnemende autokosten, niet vanzelf. Om een mobiliteitstransitie voor elkaar te krijgen zijn zowel vraagsturende maatregelen nodig, zoals anders betalen voor mobiliteit, parkeerbeleid en werkgeversaanpak, als netwerkingrepen in het collectieve vervoer om deze vraag ook te kunnen verwerken. Een hub is immers een fysieke oplossing voor een probleem met openbaar vervoer, mobiliteit en parkeren.”

“Er was al een trend gaande dat buslijnen – dunne lijnen – het zwaar hadden. Die zijn vaak vervangen door hoogfrequent vervoer of helemaal verdwenen, en zeker tijdens COVID zijn die bussen verdwenen, en het is niet de verwachting dat die terugkomen. Dan kom je al snel uit op een systeem van hubs, ook op landelijk gebied. Niet iedereen woont in de buurt van een halte, daar spelen hubs een rol, óók in dorpskernen.”

Inclusiviteit en brede welvaart

“Een ander belangrijk thema is inclusiviteit. We zijn als mobiliteitsexperts geneigd om te denken in mobiliteitsstromen, maar achter deze stromen gaan individuele behoeften en keuzes schuil. Die moeten we goed in het oog houden bij het beleid wat we maken om er zo voor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen. Beleidsmakers vertegenwoordigen vaak maar een deel van de bevolking. Het is nu eenmaal makkelijker om te werken met mensen die op je lijken. Wel zien we daar nu een verandering in ontstaan, ook binnen bijvoorbeeld Goudappel zelf. Diversiteit en inclusiviteit hebben de aandacht. Daarnaast moet klimaat echt nog belangrijker worden, je moet je bij elk vraagstuk afvragen of het klimaat er wel mee gediend is. Daarmee moeten we de ingrepen die we doen veel meer toetsen op brede welvaart, in plaats van louter verkeerskundige criteria.”