Cees-Jan Pen: Parkeren voor de deur kan niet, en gratis bezorgen bestaat niet

Retailondernemers, pakketvervoerders en het stedelijk milieu raken verstrikt in een vicieuze cirkel van steeds meer vraag naar onlinegoederen die een ongezond verdienmodel almaar vergroten. Ondernemers moeten uit hun overlevingsmodus komen en uit deze vicieuze cirkel stappen. De transportmarges moeten groter en er hoeven per dag geen tien busjes door één woonstraat te rijden. Een gesprek met Cees-Jan Pen, lector De Ondernemende Regio bij Fontys Hogescholen. 

Cees-Jan Pen is naast lector De Ondernemende Regio, ook lid van het Retail and Innovation Platform dat praktijkgericht onderzoek naar retailinnovatie uitvoert en bundelt binnen hogescholen en universiteiten. Retailverkeer speelt een rol bij diverse studies rond een bredere ‘transformatie van winkelgebieden’. Pen noemt de trend van ‘stenig naar ruimte voor groen’, van ‘meer lopen en fietsen naar de winkel’ tot het ‘afstappen van de oude ‘winkelwet’ dat je als consument zo dicht mogelijk bij de winkel moet kunnen parkeren’. En, misschien nóg hardnekkiger is de rol van het retailverkeer dat ontstaat door de bezorging en retourzendingen van online aangekochte artikelen. Deze goederenstroom leidt in een prijsvechtersmarkt tot negatieve verdienaspecten in het retail-ecosysteem, zo stelt de lector.    

Verdienmodellen

Vanuit de retailsector zelf doen we er niet veel mee, verzucht Pen, omdat we menen dat deze tak van sport in handen ligt van de (stads)logistiek. “Maar de vraag is hoe lang de consequenties ervan op het milieu en op de retailverdienmodellen nog houdbaar zijn.” Gratis bestaat niet, legt de lector uit, dus als de kosten voor bezorging en retourzendingen van goederen niet op de consument neerkomen, betekent het dat er ergens iets gaat wringen in een verdienmodel. “Als de corona-maatregelen iets duidelijk maken, dan is het dat dit logistieke aspect van retailgoederenverkeer niet toekomstbestendig is.”

Naast de uiterst kleine marges in de logistiek zelf, heeft de toenemende onlineverkoop een enorme impact op winkelformules, met name op de non-food sector. Dat was al zo, maar versnelt door de coronamaatregelen. “Je ziet wel maatregelen om de milieudruk te verminderen, door milieuvriendelijk vervoer hiervoor in te zetten. Maar het gemak waarmee consumenten twintig dozen kunnen bestellen, om er achttien terug te zenden, dat kán gewoon niet. Dan raak je als retailsector gevangen in de race naar de bodem van een oneerlijk speelveld.”

Fundamentele verandering

“Het wordt tijd voor een fundamentele verandering op dit gebied”, zegt Pen. “Laat de onlineaankopen bijvoorbeeld via de winkel lopen en beslis daar of je het koopt. Dat zou al schelen. Of verzamel deze bestellingen ergens lokaal. Voorkom in ieder geval dat er dagelijks tien verschillende busjes door een straat rijden.”

Hoe? “De overheid kan hierin een rol spelen door in te spelen op de trend ‘koop lokaal’. Ik kan me voorstellen dat alle onlinegoederen op één punt in een wijk samenkomen. En als de marges groter worden, kun je tegelijkertijd de leefbaarheid van centra en woonwijken verbeteren. 

Juist nu ondernemers min of meer op elkaar aangewezen raken, zouden ze zich op dit vlak ook beter moeten organiseren. Ze hebben een aanleiding, maar moeten uit de overlevingsmodus én een vicieuze cirkel komen. “

De retailsector heeft een krimpbeleid nodig, besluit Pen, je kunt geen noodlijdende sectoren in stand houden. “Je zet ook niet de airco aan met de deur open. Corona is een wake-upcall, maar eigenlijk is het al ver over 12.”