Rekeningrijden over 10 jaar? Dan zijn wij al uitstootvrij

Amsterdam is tweede e-laadstad van Europa en derde van de wereld. En dat al voor een nieuwe uitvoeringsagenda van start gaat. Een beleidsmatig hoogstandje, maar ook een met een urgente aanleiding: de gezondheid van Amsterdammers. Een gesprek met Michiel Vlam, projectmanager van de Uitvoeringsagenda Uitstootvrije Mobiliteit binnen het Programma Luchtkwaliteit. Deze agenda geeft handen en voeten aan het Actie Plan Schone Lucht dat weer deel uitmaakt van het Programma Luchtkwaliteit van de afdeling Duurzaamheid bij de gemeente Amsterdam.

Vlam richt zich dus binnen een breder kader op het systematisch stimuleren van een transitie naar uitstootvrije mobiliteit. Dat bredere kader stoelt al zo’n tien jaar op een toentertijd urgente ambitie: schonere lucht ten behoeve van een betere gezondheid voor Amsterdammers. Deze ambitie heeft niet alleen alle tussenliggende coalities doorstaan, maar gaandeweg ook meer gewicht gekregen. Schone lucht is niet alleen de uitkomst van te behalen doelen uit het klimaatakkoord, of die van de overeenkomst Zero Emissie Stadslogistiek (ZES), ook de intussen behaalde koploperpositie op het gebied van e-laden geeft extra stimulans.  

Verscherpte regelgeving

En dan moet de uitvoeringsagenda uitstootvrije mobiliteit dus nog beginnen. Deze gaat begin 2021 naar de Raad. Deze agenda werkt toe naar een verscherpte regelgeving voor de milieuzone in 2022 en een stedelijke zero-emissiezone voor de stadslogistiek in 2025. Beide zones bestrijken het stadsgebied binnen de Ring. De verscherpte regelgeving voor 2022 stelt een Euro 6-norm aan vrachtverkeer en uitstootvrije emissie aan zakelijk verkeer met uitzondering van personenvoertuigen, mototoren en mobiele werktuigen.

Zo houden we de beweging erin, zegt Vlam. Als kenmerk van de Amsterdamse transitie naar uitstootvrije mobiliteit noemt Vlam “een solide en structurele beleidsaanpak”. Per mobiliteit wordt ingezet op stimuleren (via subsidies, privileges, pilots en campagnes), faciliteren, reguleren (instellen van zones op basis van pilots) en communiceren.

Niet synchroon

Hoe goed ook gestuurd, ook de koploperstad loopt tegen zaken aan. “Je ziet dat de ontwikkelingen per modaliteit niet synchroon lopen. De groei van e-auto’s gaat goed, die van brommers ook, het bestelvervoer begint te lopen, maar het vrachtverkeer blijft nog achter. Hier wreekt zich dat de subsidie veel lager is dan het prijsverschil in de aanschaf. Ook is er discussie over overslag van goederen bij hubs op licht elektrische voertuigen. ‘Moeten we dan drie keer rijden en hebben we dan drie keer zoveel chauffeurs nodig?’” Daarnaast noemt Vlam de stedelijke paradox van het stimuleren van uitstootvrije mobiliteit tegenover autoluw beleid en het garanderen van bevoorrading tegenover het ontlasten van kwetsbare bruggen en kademuren in de stad. “Wat stimuleer je dan?”

Onderzoek relevant

Misschien juist vanwege deze dilemma’s noemt Vlam de relevantie van onderzoek, bijvoorbeeld naar de effecten van toepassing van waterstof, naar het verschonen van de veren en daarna van de pleziervaart tot aan multifunctionele laadpalen en het ‘swappen’ van accu’s. Maar ook het vraagstuk van de toeristen in relatie tot de overstappunten buiten de ring. “Hoe ontvangen we die in de stad? En vragen we ouders in het centrum om hun kinderen voorbij de Ring te laten opstappen voor een schoolreis met de bus?”

Hoe ver het effect van een koploperpositie reikt, illustreert Vlam als volgt: “Als ik lees dat we pas over tien jaar een vorm van rekeningrijden kunnen invoeren, denk ik: ‘Dan zijn we als Amsterdam allang uitstootvrij’.” Toch blijft één vraag vooralsnog onbeantwoord: Levert alle inspanning ook werkelijk schonere lucht op? “We hebben al heel veel informatie. Ook aan de eerste monitoringsrapportage van het Actieplan Schone Lucht wordt nog hard gewerkt,” besluit Vlam. “Ik kijk er overigens reikhalzend naar uit.”