‘Je krijgt de ruimte, maar gebruik die goed’

“In Utrecht werken we al volop in de geest van een omgevingsvisie”, zegt Lot van Hooijdonk, wethouder Mobiliteit, Energie en Groen. “We brengen opgaven met elkaar in verband en zoeken maximale ruimte binnen kaders voor onze ambitie: ‘een gezond stedelijk leven voor iedereen’. In de ruimere regels die de Omgevingswet belooft, zie ik kansen, maar heb ook wel enige zorg. Laten we ervoor waken dat we niet de bestaande goede regels overboord gooien.”  

Door Nettie Bakker

“Ik denk dat het uitgangspunt van alle omgevingsvisies overeenkomt met: ‘dingen in samenhang zien en oplossen’,” zegt Van Hooijdonk. “Wij anticiperen daar onder meer op door in de ruimtelijke strategie Utrecht met een soort barcode te werken. In deze code staan alle opgaven in kleurtjes weergegeven (zoals bv mobiliteit, wonen, sport of sociale voorzieningen). De dikte van de streepjes geeft de omvang van het ruimtebeslag van de afzonderlijke opgaven aan.”  

“Los van de Omgevingswet, voelen we in Utrecht de maatschappelijke druk van de stedelijke groei, van het ruimtebeslag en van de dilemma’s die voortvloeien uit onze eigen ambitie met de stad”, erkent Van Hooijdonk. ”Daarom kijken we eerst naar ontwikkelingsmogelijkheden bij ov-knooppunten, kunnen we daar wonen en werken toevoegen. En kunnen we de ruimte voor verkeer verkleinen om een deel terug te geven aan de openbare ruimte, bijvoorbeeld voor groen, ontharding ten behoeve van klimaatadaptatie of ruimte voor bankjes, terrassen, sport, spelen of wandelroutes.” Zij noemt de plannen voor het Beurskwartier ter hoogte van de enorme parkeerplaatsen voor de Jaarbeurs en de grote verkeersruimte van het Westplein dat grenst aan de Lombokwijk. “Dit verkeersplein voor auto’s is straks een echt plein voor mensen”.  Iets verder van de stationsomgeving ontvouwen zich de ontwikkelplannen voor de Merwedekanaalzone die vooraf al het stempel ‘autoluw’ kregen. “We sturen in alle gevallen op parkeernormen, kijken naar maximale menging van functies en naar mogelijkheden om het rijdende verkeer op gebiedsniveau te reguleren. Zo halen we maximaal voordeel uit het mobiliteitssysteem.”

Daarmee benadrukt de wethouder dat er op het gebied van mobiliteit nu al veel ruimte is om te sturen. Belangrijk is altijd te starten met een heldere ambitie op de inhoud. Vervolgens kan blijken dat je met de omgevingswet sommige zaken beter kunt regelen dan nu. “De wet lijkt bijvoorbeeld handvatten te bieden om normen te hanteren voor een plafond aan verkeersproductie in een wijk. Daarmee kan de ontwikkelaar samen met de gemeente ook andere maatregelen nemen dan een lagere parkeernorm, zolang maar wordt aangetoond dat het plafond aan verkeersproductie niet wordt bereikt. Dit kan in een bestemmingsplan ook geregeld worden, maar alleen met veel kunst en vliegwerk.”

De Omgevingswet biedt in brede zin ruimte in regelgeving, weet Van Hooijdonk, maar waarschuwt daar ook voor. “Het is hartstikke goed als we simpele dingen eenduidiger maken, maar laten we er samen voor waken dat we regels die goed zijn, niet weggooien. En laten we ook erkennen dat dit geen waardevrije transitie is. Sommige regels zijn sturend op publieke kwaliteit. Om onze ambities in Utrecht waar te maken hebben we bijvoorbeeld hogere normen voor geluid vastgesteld wat resulteert in carré-bouw van woningen. Hoe borgen we die extra kwaliteit? Nog sterker geldt dit voor het buitengebied, ook daar moeten we niet morsen met ruimte. Meer ruimte in de regels kan bijvoorbeeld leiden tot het bouwen van distributiecentra in het groen, dat zie je nu al. Die verleiding kan groot zijn als er initiatiefnemers opstaan met plannen, maar willen we dat?”   

“Integraal is mooi gezegd” besluit Van Hooijdonk, “evenals ontschotten. Maar dat lost je bestuurlijke dilemma’s nog niet op. Je krijgt de ruimte, maar gebruik die goed en begin met een inhoudelijke ambitie. Want pas over 20 jaar weten we of we het verstandig hebben aangepakt. Dat is nu eenmaal inherent aan ruimteplannen.”