De verkeersonderneming: Mobiliteitsgeluk

“Allereerst staan we voor een enorme woningbouwopgave, zeker in het stedelijk gebied. Kijk maar naar Rotterdam, waar 50.000 woningen moeten komen en besloten is de hoogte in te gaan. Of naar Den Haag, waar wordt nagedacht over een nieuw mega-treinstation in 2040. Mobiliteit verandert, dat moet ook, maar dat heeft gevolgen.”

Tekst Marcel Slofstra

Zo zal er meer druk op het openbaar vervoer ontstaan, iets waar we volgens Demkes meer op in moeten spelen. Niet iedereen kan met de auto de stad in, maar dan moet het ov wel een goed en prettig alternatief bieden. Tegelijkertijd: hoe meer mensen de auto laten staan, hoe groter de druk op het ov-systeem wordt. Ook ziet hij ondertussen de trend naar meer deelvervoer, deelfietsen en deelauto’s, wat een deel van het mobiliteitsvraagstuk op kan lossen. “We zien veel nieuwe initiatieven, en daar gaat veel goed. Maar ook gaan dingen fout, zoals bijvoorbeeld met de ongecontroleerde uitrol van deelfietssystemen. Wel is duidelijk dat een nieuwe mix van mobiliteitsvormen ontstaat.” 

“Het klimaat is natuurlijk een issue, we zien een verschuiving van focus op CO2-reductie naar duurzaamheid in de breedteden brede. Beleid moet ook ingrijpen op mobiliteit. Het hele PAS- en PFAS-vraagstuk heeft deze ontwikkeling versneld, dit gaat immers ook over duurzaamheid. 

Onderhoudsopgave
“Nederland staat daarnaast voor een grote onderhoudsopgave. Dit is een enorme klus voor Rijkswaterstaat en veel andere infra-beheerders. Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel kunstwerken tegelijkertijd gebouwd, en die zijn nu allemaal toe aan onderhoud. Dit moet gefaseerd gebeuren en goed gepland worden, om te veel druk op het systeem te voorkomen. Bestuurders moeten alles goed afstemmen, en dan niet alleen per project, maar juist ook per gebied. Er is altijd een dilemma tussen alles snel willen uitvoeren en ondertussen de bereikbaarheid waarborgen.” 

Data
Nog een trend die Demkes opvalt is de behoefte aan steeds meer en betere data, zodat we vanuit het systeem het gedrag van de gebruikers beter kunnen voorspellen en beïnvloeden.

Een concreet voorbeeld van Demkes is de renovatie van de Maastunnel in Rotterdam, waar De Verkeersonderneming door de gemeente gevraagd is een rol te spelen in het mobiliteitsmanagement. Zodat de druk op de oevers laag kon blijven, ook tijdens de renovatie. Vooraf werd ingeschat dat de gebruikers van de tunnel vaak structurele gebruikers waren, en dat dit lokaal verkeer betrof. De data wees echter uit dat juist 60 tot 70 procent van de tunnelgebruikers incidenteel verkeer betrof, en ook nog eens verkeer van verder weg. Dat maakte het project gericht op spitsmijding heel anders. De Verkeersonderneming realiseerde zo’n 2.500 spitsmijdingen per dag, door gebruik te maken van deze data en gericht bij te sturen.  

Nog een data-gericht voorbeeld: De Verkeersonderneming werkt samen met Locatienet en Flitsmeister aan een proef rond de Van Brienenoordbrug en op de A4 om actuele data te verrijken. Hierbij geeft de Flitsmeister-app gesproken instructies over in- en uitvoegen en ritsen. De proef is zo ingericht dat er geen afleiding optreedt. De resultaten en reacties zijn tot nog toe positief.  

Inclusieve mobiliteit
Gevraagd wat De Verkeersonderneming toe wil voegen, begint Demkes over inclusieve mobiliteit: mobiliteit waarbij alle doelgroepen mee kunnen doen aan de samenleving. “We kennen allemaal de term mobiliteitsarmoede, ik heb het liever over mobiliteitsgeluk. Dit ervaren we allemaal, we worden allemaal gelukkig van het feit dat we ergens heen kunnen met ov, fiets of auto. Mobiliteit schept mogelijkheden: als je niet op je werk kunt komen, heb je uiteindelijk geen werk, bijvoorbeeld.” 

Een mooi voorbeeld is de fietsenbank in Rotterdam, waar mensen een fiets kunnen lenen om bijvoorbeeld naar een sollicitatiegesprek te gaan. De doelgroep van de fietsenbank is vaak minder mobiel, en hebben daarmee last van mobiliteitsarmoede.“Met de bank kunnen we dit ombuigen naar mobiliteitsgeluk. In de periode van maart tot en met oktober hebben we al 144 fietsen uitgeleend, wat voor deze mensen een enorme sociale waarde heeft, ze kunnen weer voor zichzelf gaan zorgen.”  

“We willen denken vanuit het perspectief van de reiziger, over wat hij zelf wil. Met mobiliteitsgeluk als uitgangspunt.” De Verkeersonderneming zal zich in 2020 blijven richten op structurele gedragsveranderingen, bijvoorbeeld om mensen te verleiden structureel de spits te mijden, in plaats van alleen in opdracht van wegbeheerders voor bepaalde projecten.