Inspiratiegids voor wegen uit het stikstofdoolhof
Johan Fuite is projectmanager planvorming bij Antea Groep. “Een van de onderwerpen waar ik me mee bezig houd is hoe om te gaan met stikstof bij planvormingsprocessen. Hoe maken we dingen wél mogelijk?” Zijn collega Enno Been schreef de inspiratiegids ‘Het kan wel!”, met inspiratie voor wegen uit het stikstofdoolhof, in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
Het probleem rondom stikstof is nu wel bekend, stelt Fuite, “maar kijk nou eens goed naar wat er bij een specifiek project of gebied aan de hand is. Zijn er maatregelen te bedenken die bij de realisatie- of de gebruiksfase een positieve invloed op het stikstofprobleem kunnen hebben?” Fuite noemt als voorbeeld het inzetten van verschillende rekenvarianten, om te kijken waar ‘de hoeken van het speelveld’ liggen. “Misschien kun je door minder vervuilend te werken meer mogelijk maken, of kun je stikstofarme wijken realiseren. Dat vraagt voor bijvoorbeeld verkeer maatwerk, maar het kan wel, door goed te onderzoeken op welke elementen je zelf invloed hebt.”
De inspiratiegids biedt een aantal praktische handvatten. “Bij de zoektocht naar manieren om snel te kunnen zien of een nieuwe ontwikkeling zal leiden tot een stikstofdepositiebijdrage van meer dan 0,00 mol per hectare per jaar – op het moment van schrijven de maximale waarde voor nieuwe ontwikkelingen– krijg je te maken met veel factoren die invloed kunnen hebben op de stikstofbijdrage.” De gids noemt onder andere het aantal woningen dat gerealiseerd dient te worden, maar ook invloed van verkeer, windrichting, afstand en vegetatiesoort op het rekenpunt. Fuite: “Verkeer is een belangrijke factor, en een onderwerp waar je zelf invloed op kunt hebben. Bekijk dat tot op het kleinste detailniveau. Gaat het over uitstoot van voertuigen, dan zou je zelfs zo ver kunnen gaan dat je bepaalde middelen en activiteiten kunt uitsluiten. Dat is een theoretische exercitie, grote vraag is hoe ver je daar in moet gaan. Een goed voorbeeld is het verbieden van houtkachels, dat lijkt nuttig maar levert helemaal niet zo’n substantiële bijdrage aan het oplossen van het stikstofprobleem.”
Citaat uit de inspiratiegids: “Bij extern salderen wordt vaak de vraag gesteld: ‘hoeveel koeien moet ik opkopen om verder te kunnen gaan?’”. Dat is een wat ongenuanceerde vraag, stelt ook Enno Been. “Het gaat immers niet altijd om opkopen, maar ook om verduurzaming. De juiste vraag is dan ook: ‘hoeveel saldo van een saldogevend bedrijf heb ik nodig om verder te kunnen gaan met projectontwikkeling?’. Daarbij gaat het niet altijd enkel om agrarische bedrijvigheid. Stikstof is een verzamelterm, het gaat om NOx-emissie die vooral bij agrarische bedrijven voorkomen en NH3-emissie, afkomstig van verbrandingsprocessen, zoals industrie, verwarming en verkeer.”
Fuite: “De gebiedsgerichte benadering, waarbij je naar het totale plaatje kijkt, dus ook vanuit mobiliteit, is heel belangrijk in de hele stikstofpuzzel. Waar je voorheen wellicht meer keek naar bereikbaarheid en naar de inrichting van de wijk, zie je dat mobiliteit en ruimtelijke inrichting onderdeel worden van de grote puzzel rondom duurzaamheid én deel zijn van de oplossing. Deze integrale benadering maakt gebiedsontwikkeling en mobiliteit een uitdaging, maar ook heel relevant. Dat is echt een mooie uitdaging vanuit verkeer, ga meer integraal denken. Verkeer is niet meer weg te denken uit planvorming, maar dat maakt het ook juist heel leuk.”
