We zouden data leveren voor het 'bonnenkanon' (VK 2/2012)

Erik Donkers, VIA.nl

Verkeer in zijn huidige vorm is in onze samenleving niet meer weg te denken. Als een verkeersongeval of een sneeuwbui het wegennet vastzet, lijkt het wel of heel Nederland stilstaat.

Aan de ene kant geeft verkeer ons vrijheid, bijvoorbeeld in de keuze waar we willen wonen en werken, en biedt het ons welvaart: de wereld lijkt kleiner te worden wat weer goed is voor de economie. Aan de andere kant bedreigt het ook ons welzijn door de geluidoverlast, luchtvervuiling, verkeersonveiligheid en (sociale) barrières. In mijn ogen betekent verkeersmanagement dan ook het zorgen voor een duurzame en gezonde leefomgeving met een goede bereikbaarheid én optimale verkeersveiligheid. En aangezien ‘meten = weten’ zijn we voortdurend op zoek naar de juiste verkeersstatistiek om het verkeer te managen. Maar tegen welke prijs willen we dat?

In dit geval bedoel ik niet de financiële prijs die we betalen voor het verkrijgen van verkeersstatistiek, maar de prijs die we betalen als gaat om onze vrijheid. Als producent van ViaStat én distributeur van TomTom verkeersstatistieken bewaken we dit onderwerp voortdurend. Het blijkt ook telkens een gevoelig onderwerp. Een jaar geleden kwamen we plots in het nieuws omdat we data aan de politie zouden leveren om ‘makkelijk’ snelheidslocaties op te sporen voor het ‘bonnenkanon’. De pers in Nederland en internationaal sprong er bovenop. Hoe was het mogelijk dat dergelijke privégegevens zomaar ‘op straat kwamen te liggen’. Deze ervaring geeft goed het spanningsveld weer tussen onze privacy en de noodzaak van goede verkeersstatistiek.

In het algemeen vinden we het niet erg dat onze gegevens worden opgeslagen, maar het stuit ons tegen de borst dat het niet transparant is en we willwn dat er geen misbruik van gemaakt wordt door derden. Uiteraard dient het veilig te zijn, zodat mijn data - en inlogcode - niet op straat komt te liggen. We willen heel duidelijk en direct overzichtelijk vooraf weten wat er met onze gegevens gebeurt. We willen zelf beslissen of we daar aan meedoen (dat heet een ‘opt-in’ in ICT-land) én op elk moment kunnen besluiten eruit te stappen, een ‘opt-out’.

Hoe garanderen we de privacy in verkeersonderzoek?

Bij de ontwikkeling van het Meldpunt Veilig Verkeer, in samenwerking met VVN, zijn we goed in dit onderwerp gedoken. Ook hier lag het accent op transparantie; duidelijk melden wat er met de gegevens gebeurt en per melding apart toestemming vragen om de data op te slaan voor statistische doeleinden binnen ViaStat.

Ook TomTom heeft haar werkwijze aangepast. De privacy is nooit in het geding geweest aangezien de data direct anoniem werden opgeslagen, maar de klant vraagt om transparantie. Op basis van het onderzoek van het College bescherming persoonsgegevens (CBP) heeft TomTom besloten richting de gebruiker de toestemmingsvraag en bijbehorende informatie uit te breiden en te preciseren. Er is nu sprake van een duidelijk opt-in en opt-out mogelijkheid.

Dataverzameling op straat

Nu rijst bij mij de vraag in hoeverre de vele camera’s voor kentekenherkenning en

–registratie én de registratie van Bluetoothkastjes van reizigers/auto’s zich met dit onderwerp verhoudt. Zonder de goede bedoelingen van deze particuliere bedrijven in twijfel te trekken, is het wel zo dat privacygevoelige gegevens in databases worden opgeslagen zonder dat daarvoor toestemming wordt gevraagd (een opt-in). Ook ontbreekt de mogelijkheid aan te geven dat je daar niet (meer) aan mee wilt doen (een opt-out). Een database, die door de overheid (onder andere de politie) opgevraagd kan worden of door hackers openbaar gemaakt, is in mijn ogen een bedreiging van onze privacy. En daarmee is het een bedreiging voor het verkeersonderzoek in het algemeen.

Dan kies is ik toch voor duidelijke opt-in als ik mee wil werken aan het verbeteren van het verkeer door mijn gegevens gegarandeerd anoniem in de verkeersstatistiek te laten opnemen. En natuurlijk een opt-out, als ik ... tja, waarom eigenlijk? Als het maar transparant en gegarandeerd anoniem is!

Oplossing

Een mogelijke oplossing is om verkeersonderzoeken vooraf aan te melden via een publieke website en te voorzien van een functie die er voor zorgt dat jouw persoonsgebonden data, bijvoorbeeld het kenteken of bluetooth-id, niet in de database worden opgenomen.

 
Auteur: Margriet Verhoog