Verkeersveiligheid binnen de bebouwde kom gebaat bij 30km-zones én 50km-wegen

De RAI Vereniging pleitte deze week met steun van de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland voor het invoeren van een maximale snelheid van 30 km per uur op wegen binnen de bebouwde kom. Een - op het eerste oog - sympathieke oproep om de verkeersveiligheid met de toenemende aantallen vervoersmiddelen binnen de bebouwde kom te verbeteren. Maar met deze oproep zaagt deze belangenvereniging aan de poten van onze unieke en wereldwijd meest veilige verkeersaanpak Duurzaam Veilig.

Met de oproep om op alle wegen binnen de bebouwde kom een snelheidslimiet van 30km per uur in te stellen, gaat de RAI Vereniging voorbij aan het feit dat ons verkeerssysteem alleen veilig kan functioneren met een hiërarchisch opgebouwd netwerk van wegen. De basis van onze duurzaam veilige weginrichting vormt namelijk een tweedeling van wegen met een stroom- of ontsluitingsfunctie én wegen in de zogeheten verblijfsgebieden. Op deze laatstgenoemde wegen is binnen de bebouwde kom over het algemeen een maximale snelheid van 30km per uur toegestaan.

Wegen binnen de bebouwde kom met een ontsluitingsfunctie, over het algemeen de 50km-wegen, hebben een belangrijke rol voor een veilige en vlotte afwikkeling van het bovenlokale verkeer. Een goede doorstroming zorgt voor een relatief veilige bundeling van drukke verkeersstromen en dient zo te voorkomen dat autoverkeer door woonwijken of stedelijke centra gaat rijden. Om de verkeersveiligheid op en rondom deze drukke ontsluitingswegen te waarborgen, realiseren veel gemeentes oversteekvoorzieningen voor langzaam verkeer, verkeerslichten en rotondes bij drukke kruisingen en aparte fietspaden voor fietsers. Indien het bundelend effect van ontsluitingswegen onvoldoende is, bijvoorbeeld door een slechte verkeersdoorstroming, zien we vaak direct de effecten op het onderliggend wegennet. Er ontstaat sluipverkeer door woonwijken en binnenstedelijke gebieden, met veel negatieve gevolgen voor de verkeersveiligheid en het leefklimaat.

Met de oproep om op alle wegen binnen de bebouwde kom een snelheidslimiet van 30km-uur in te stellen, wordt ook voorbij gegaan aan de psychologie van het reisgedrag. Iedere verkeersdeelnemer is wel bereid om enige tijd na vertrek of voor aankomst zijn of haar rijgedrag aan de te passen aan de omgeving. Indien deze tijd echter te lang duurt, krijgt het gevoel om sneller te willen rijden echter de overhand bij de weggebruiker, ondanks maatregelen zoals verkeersdrempels en wegversmallingen. Dit principe onderstreept het belang van een hiërarchisch opgebouwd netwerk van wegen, waarbinnen 30km-zones niet te groot kunnen worden gemaakt.

Om een maximale snelheid van 30km per uur “af te kunnen dwingen” is het daarnaast van belang, om aan te sluiten bij de beleving van de weggebruiker. Dit betekent dat het wegbeeld overeen moet komen met het van de weggebruiker verwachte rijgedrag; hierbij past een smalle straat, menging van langzaam verkeer en gemotoriseerd verkeer en verkeersremmende maatregelen; in feite de inrichting van een woonomgeving. De herinrichting van 50km-wegen naar wegen met een maximaal toegestane snelheid van 30km per uur, zoals nu door de RAI Vereniging wordt voorgesteld, zal daarom een enorme maatschappelijke investering vergen. Hierbij dient in ogenschouw te worden genomen, dat de herinrichting van de huidige 30km-zones, sinds de invoering ervan in de jaren negentig van de vorige eeuw, feitelijk nog niet eens is voltooid. Zonder deze investering is de invoering van een 30km-regime een wassen neus. Door op de huidige 50km-wegen een maximale snelheid van 30km per uur in te stellen, zonder daarbij maatregelen te treffen die aansluiten bij een woon- of verblijfsomgeving, toont een wegbeheerder zich totaal ongeloofwaardig. Dit ook nog eens los van het feit dat met een  dergelijke weginrichting de politie niet genegen zal zijn om tot handhaving van de verkeersregels over te gaan.

Is daarmee de oproep van RAI Vereniging geheel onzinnig? Nee, zeker niet. In vele dorpen en steden zijn vast en zeker nog wel straten en gebieden aan te wijzen, waar een 30km-zone ingesteld kan worden. Maar nog veel belangrijk is om nu eindelijk de vele bestaande 30km-zones ook daadwerkelijk als 30km-zones in te richten, zodat weggebruikers ook daadwerkelijk worden verleid tot lagere rijsnelheden en bij de politie draagvlak ontstaat om ook in woongebieden excessief rijgedrag aan te pakken. Zo zijn, zowel de 30km-zones, als goed ingerichte 50km-wegen met een vlotte doorstroming voor autoverkeer en met goede en veilige voorzieningen voor het langzame verkeer, beide van belang voor een echt duurzaam veilig verkeerssysteem in onze dorpen en steden.

Sjoerd Nota - verkeerskundige