Sharing is niet altijd caring

‘E

‘Er is een opmars gaande van deelfietsen in Nederland en tegelijkertijd groeit de kritiek op deze ontwikkeling. Dit was de strekking van een recent artikel in de Volkskrant. In dit artikel werd het punt naar voren gebracht dat alle verschillende aanbieders van deelfietsen ervoor zorgen dat de openbare fietsrekken alleen maar voller worden. Mensen hebben namelijk niet van elke aanbieder een account, áls ze al gebruik willen maken van een deelfiets. Bovendien blijft het hebben van een eigen fiets onverminderd populair onder Nederlanders.'

Onze unieke fietscultuur
'Een belangrijke factor in deze discussie is onze unieke fietscultuur. Nergens op de wereld wordt er zoveel gefietst en is het zo’n vanzelfsprekendheid om een (groot) deel van je dagelijkse vervoer met de fiets te doen als hier in Nederland. Het is dan ook geen toeval dat in Nederland deelfietsen pas relatief laat voet aan de grond krijgen.

De welbekende OV-fiets is jarenlang eigenlijk de enige speler geweest. Robuust en degelijk, maar ook star en weinig innovatief als het gaat om het terugbrengen van de fiets (bij hetzelfde station als waar je de fiets hebt opgehaald) en het vaste dagtarief (of je er nou 5 minuten of 23 uur mee fietst).'

 

Deelfietssystemen
'In veel buitenlandse steden wordt al geruime tijd zwaar ingezet op deelfietssystemen om mensen überhaupt kennis te laten maken met de fiets als vervoersmiddel. In Nederland is dat niet nodig. Waar ligt hier de meerwaarde van de deelfiets boven je eigen fiets (die vrijwel iedereen al heeft)?

Die meerwaarde ligt, als je kijkt naar de vervoersketen, met name in het na-vervoer: reizigers stappen uit de trein om vervolgens de spreekwoordelijke ‘last mile’ nog te moeten afleggen. Van de woonplaats naar het station gebruiken forensen namelijk eerder de eigen fiets, die dan ook weer netjes aan het eind van de dag mee naar huis komt en ’s avonds weer gebruikt kan worden.'

Factoren
'Als het over ‘shared mobility services’ gaat, komen bij deelfietsen factoren in het spel die een uitdaging vormen voor bedrijven die deze systemen succesvol willen organiseren. Fietsen zijn kleiner van stuk dan auto’s en dit maakt fietsen tot objecten die eerder geneigd zijn om rond te gaan slingeren. OV-fietsen moet je nog naar een vast punt terugbrengen, bij de nieuwe aanbieders hoeft dat niet meer. Dit maakt het gebruik ervan veel flexibeler en potentieel prettiger, maar hierdoor zijn deze fietsen ook permanent in de openbare ruimte aanwezig met alle blootstelling aan vandalen, weerselementen en nonchalante tijdelijke gebruikers van dien.'

Misbruik
'Bike-sharing companies keep finding that people are terrible, in every city they enter’ was de titel van een artikel over misbruik van deelfietsen in Singapore, en wellicht is dat de harde realiteit. Exploitanten van de bewuste deelfietssystemen kunnen echter veel doen om mogelijk misbruik van de fietsen te voorkomen. Bij de meeste aanbieders sta je namelijk geregistreerd en zij dus precies welke fiets je op dat moment in je bezit hebt. Gebruikers kunnen uiteraard ook aangeven wanneer zij een fiets in slechte staat aantreffen. Deze zaken verhelpen misschien een deel van de problematiek omtrent deelfietsen en het gebruik ervan.'

Aandeel
'Het wordt interessant om te volgen welk aandeel (slimme) deelfietsen gaan krijgen in de Nederlandse vervoersmarkt. In Nederland en de immer aanwezige strijd om de ruimte, wordt het waarschijnlijk dringen in de rekken, waarbij bezitters van eigen fietsen vaker zullen ervaren dat hun gebruikelijke plekje nu bezet wordt door een deelfiets. In dat licht is het ook het vermelden waard dat van sommige aanbieders meer ‘last’ ondervonden zal worden dan van andere. Zo maakt ‘Hello Bike’ gebruik van specifieke dropzones, in samenspraak met de gemeente gemaakt, om de fietsen terug te brengen.

Wij voeren regelmatig onderzoeken uit waarbij we de bezetting van fietsvoorzieningen monitoren. Hierbij kijken we ook naar hoeveel ‘fietswrakken’ er gestald staan. We zijn benieuwd hoe vaak al die (nu nog) nieuwe deelfietsen de komende tijd in deze categorie gaan opduiken. We gaan het zien.'

Chinese steden: deelfiets zoek
'Overigens, in enkele Chinese steden is het gebruik van deelfietsen zo ontzettend populair geworden dat bij massaal bezochte evenementen, zoals recent in een park in Shenzhen, niemand zijn ‘eigen’ deelfiets kon terugvinden. Dit leverde een beeld op van duizenden achtergelaten, felgele en identiek uitziende fietsen aan de rand van het park. Een ‘en masse’ deeleconomie gaat ten koste van bepaalde uitingen van individualiteit, tot op het meest praktische (je fiets terugvinden) af.'

Ode
'Deelfietsen zijn wat mij betreft een welkome aanvulling op de bestaande vervoersmiddelen. Ik hoop echter dat er altijd plek zal blijven voor de eigen fiets in de rekken. Een fiets zonder digitale registratie, zonder enige beperking wat betreft het gebruik ervan, zelf aan te passen, zelf te versieren, dat is een Nederlandse vorm van vrijheid die we ons niet altijd beseffen. Hierbij dus een ode aan de Hollandse fietscultuur. Want wat is het alternatief? Een stad met alleen maar identieke OV-fietsen, Hello-Bikes, oBikes, FlickBikes etc.? Brr…'

 
Auteur: Bas Schilder