‘Ommetjes’, onmisbaar in een fijne en gezonde stad

Bijna iedereen doet het, dus waarom horen we binnen de verkeerskunde dan zo weinig over het ‘ommetje’, de korte wandeling vanuit de eigen woning?

Waarschijnlijk wordt gedacht dat ommetjes uit zichzelf ontstaan en vanzelf wel goed gebruikt worden. Wij denken dat dat niet zo is en zien in Nederland nog volop kansen liggen. Kansen die vaak met weinig middelen kunnen worden gerealiseerd, maar veel betekenen voor de kwaliteit van de leefomgeving. 

Er zijn vele redenen voor mensen om een ommetje te maken: even de benen strekken, je niet fijn voelen thuis, omdat het gezond is of om te genieten van de mooie, groene omgeving. Dit is nog los van de bijna 1,5 miljoen hondenbezitters die meerdere malen per dag hun ‘rondje’ lopen.

Maakt u zelf wel eens een ommetje? Grote kans dat u deze vraag met ‘ja’ beantwoordt. Niet zo gek, want er zijn veel meer mensen die af en toe een ommetje maken, dan mensen die ‘van A naar B’ lopen. Dit ‘functionele’ lopen is namelijk alleen mogelijk als de betreffende bestemming, zoals winkel, bibliotheek of school, dichtbij huis ligt. Voor verder gelegen bestemmingen pakken we al snel de fiets, auto of het openbaar vervoer.

Volop kansen

We zien in veel steden en dorpen dat het accent op het functionele lopen ligt bij de inrichting van de openbare ruimte, waarbij de mogelijkheid van een ommetje niet wordt uitgenut. Zo loop je al snel langs drukke autostraten, eentonige huizenblokken of saaie kantoren.

Soms wordt het ommetje zelfs geheel onmogelijk gemaakt. Denk aan waterpartijen waar je niet prettig en veilig ‘omheen’ kunt lopen, modderige olifantenpaadjes waar het voetpad is vergeten of een door drukke wegen slecht bereikbaar park of groenstrook. Al met al stuiten wij regelmatig op ondoordachte recreatieve voetpadenstructuren.

Ons inziens liggen er volop kansen om met relatief kleine ingrepen in elke stad of dorp (meer) aantrekkelijke ommetjes te maken. Maar dat gaat niet vanzelf. Dat vergt aandacht in planning en ontwerp en inzicht in wat er nodig is voor een goed ommetje.
Voldoende variatie

Een ommetje moet in eerste instantie aantrekkelijk zijn met vooral voldoende variatie voor het oog; er is wat te zien. Dit kan in de vorm van routes langs afwisselend groen, water, kunst of mooie architectuur met veel details. Een interessant ommetje ‘rijgt’ zoveel mogelijk bijzondere locaties aan elkaar. Rust en weinig autoverkeer is fijn voor de wandelaar. Het is daarnaast van belang dat mensen een ‘rondje’ kunnen wandelen, want dezelfde heen- als terugweg lopen is saai. Uiteraard moet de ondergrond vlak en stroef zijn en is er onderweg voldoende zitgelegenheid. Aanwezigheid van horeca ergens langs de route is een pré.

In Nederland-Waterland stroomt door bijna iedere stad of dorp wel een rivier of kanaal of zijn er vijvers en plassen. Mensen lopen graag langs het water, dus in potentie zijn er veel ‘ideale’ ommetjes. Maar wat zien we in de praktijk? Vaak staan er vlak langs het water geparkeerde auto’s of een rij bomen. Soms is de strook langs het water zelfs helemaal privé of een voetpad langs het water houdt opeens op, zodat je om moet lopen of over straat verder moet. Idealiter lopen er voetpaden langs beide zijden van een kanaal of rivier, zodat je aan de ene kant heen kunt en (via de volgende brug) aan de andere kant terug.

Vluchtige contacten tussen onbekenden

Ommetjes zijn belangrijk voor de gezondheid, omdat wandelen een zeer laagdrempelige en leuke manier van bewegen is. Voor ouderen is het vaak de laatste vorm van bewegen. Toenemende eenzaamheid en vervreemding is een probleem en ommetjes kunnen bijdragen aan vluchtige contacten tussen onbekenden.

Het kleine ontmoeten

De waarde van een praatje over de hond of even kletsen voor een openstaande brug moeten in niet worden onderschat. De Belgische stadsantropologe en onderzoekster Ruth Soenen noemt dit ‘het kleine ontmoeten’ dat meetbaar bijdraagt aan het zich thuis voelen in de buurt. In het algemeen kunnen we stellen dat geslaagde ommetjes veel (be)leefkwaliteit aan de woon- of werkomgeving toevoegen, juist omdat zoveel mensen er gebruik van maken. Al met al genoeg redenen om het ommetje hoog op de agenda te zetten!

 
Auteur: Kyra Kuitert en Rosemarie Maas