NVC-vakblog: Denk om, focus op impact

Door ‘impact’ tot een bruikbaar en relevant begrip te transformeren, kunnen we ons vakgebied én onze individuele organisaties toekomstbestendig maken. Een praktische handleiding voor een toekomstbestendig vakgebied door het vergroten van maatschappelijk impact van onze organisaties en projecten. En het gezamenlijk creëren van extra impact door te opereren in een innovatie-ecosysteem". Deze blog is ingediend voor het programmaonderdeel Vakbeweging dat op het Nationaal verkeerskundecongres 2020/2 op 4 februari plaatsvindt.

Blog van Erik Ooms, zelfstandig adviseur

Hoewel impact een buzzword en marketingbegrip is, heeft het meerwaarde om bij het ontwikkelen van je organisatie en van projecten na te denken over de mogelijke impact. Gaat het om het vakgebied, dan geldt dit nog sterker: willen we als verkeerskundigen, planologen en mobiliteitsexperts daadwerkelijk oplossingen ontwikkelen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van onze tijd, dan staat de term ‘impact’ onbetwist centraal. Hieronder een korte uitleg over de term ‘impact’ en de daaraan verbonden concepten ‘missies’ en ‘innovatie ecosystemen’, evenals enkele suggesties voor het toekomstbestendig maken van ons vakgebied met behulp van deze concepten.

Wat is impact?
Een project in jouw organisatie is waarschijnlijk ontwikkeld door aan de vraag te voldoen van een overheidsorganisatie (bijvoorbeeld een plan voor nieuwe infrastructuur) of jullie hebben een business case ontwikkeld voor een innovatie of nieuw idee. Centraal in jullie project staat de input, bijvoorbeeld het budget, de benodigde kennis en personeel, alsmede de verschillende activiteiten die worden uitgevoerd gedurende een bepaalde periode. Het idee is om output te produceren, bijvoorbeeld nieuwe maatregelen of infrastructuur, zodat de doelgroepen die jullie in de projectomschrijving beschreven hebben, bereikt worden en het aanbod accepteren. 

Heb je hiermee dan impact gecreëerd? Niet noodzakelijk. Impact betekent veel meer dan de output van je project. Impact heeft betrekking op de veranderingen in de samenleving die jouw project teweeg brengen. Een aan inpact verbonden begrip is ‘outcome’. Outcomes zijn alle langdurige veranderingen die jouw project heeft veroorzaakt bij de doelgroep. Passen doelgroepen hun houding of hun gedrag aan en heeft het invloed op hun levensomstandigheden? Dan heb je met je project een outcome gecreëerd.

Hoe vergroot ik impact en outcome?
Organisaties kunnen ervoor kiezen niet zozeer de output, maar de impact van hun projecten te vergroten. Dit is niet eenvoudig, want vraagt een omdenken in het ontwikkelen, uitvoeren, monitoren en evalueren van projecten. Omdenken betekent dat je in de ontwikkeling van je project niet begint met de input en activiteiten, maar met het definiëren van de gewenste outcomes voor de gedefinieerde doelgroepen én de impact die je ermee probeert te maken in de samenleving. Wil je bijvoorbeeld de luchtkwaliteit in een stad vergroten (impact), en heb je vastgesteld dat een bepaalde doelgroep significant bijdraagt aan dit probleem door hun mobiliteitskeuzes, dan kun je een project ontwikkelen dat uiteindelijk invloed heeft op de houding en het gedrag van deze doelgroep (outcome).

Vanuit deze outcome werk je vervolgens naar output, activiteiten en input. Op een iteratieve wijze ontwikkel je zo een projectvoorstel waarin een coherent geheel ontstaat van input naar impact. Bij het uitvoeren van je project kun je in een tussentijdse evaluatie erachter komen of de activiteiten die je uitvoert, mogelijk wel of niet leiden tot de gewenste outcomes en impact die je vooraf hebt vastgesteld. Belangrijk daarbij is om je niet vast te houden aan de activiteiten en output, maar om het project aan te passen zodat de gewenste outcomes en impact worden bereikt. Gebruik daarom een ‘agile’ of ‘iteratieve’ manier van werken.

Ook met betrekking tot de evaluatie van je project kan een focus worden gelegd worden op de outcomes en impact. Omdat deze in vele gevallen moeilijker zijn vast te stellen, is het van belang om niet (alleen) met harde indicatoren te werken (bijvoorbeeld km asfalt), maar vooral door interviews of enquêtes met de doelgroep af te nemen en bijvoorbeeld ‘storytelling’-tools over de gerealiseerde impact te gebruiken in de communicatie naar buiten. Maak hierbij gebruik van de kennis en ervaring over impactmonitoring opgedaan bij verschillende organisaties.

Op welke thema’s moet ik focussen om impact te maken?
De meeste impact maak je door je organisatie en projecten te verbinden met maatschappelijk uitdagingen die als prioriteit zijn bestempeld, bijvoorbeeld door overheden. Op internationaal niveau kun je denken aan de 17 Sustainable Development Goals (SDGs) van de VN. Elke SDG heeft verschillende targets en indicatoren die je kunt meenemen in je organisatiestrategie. Wil je als organisatie bijvoorbeeld een bijdrage leven aan gendergelijkheid (SDG5), analyseer dan welke problemen vrouwen uit verschillende culturen in de mobiliteit ondervinden en stimuleer projecten om deze problemen op te lossen. Wil je impact maken op het thema SDG12: Verantwoorde Consumptie en Productie, bedenk dan hoe mobiliteit en logistiek kunnen bijdragen aan recycling en hergebruik.

Naast de SDGs bieden de missies voor de Topsectoren, vastgesteld door de Nederlandse overheid een houvast om impact te vergroten. Wil je bijvoorbeeld als organisatie bijdragen aan de missie: ‘In 2030 is de kwaliteit van leven van mensen met dementie met 25% toegenomen’, ontwikkel dan gebruikers-georiënteerde mobiliteitsprojecten voor demente mensen. Een derde focus op impact is om eigen missie te ontwikkelen met het vakgebied. Een missie die intern breed gedragen wordt. Voorbeelden daarvan voor ons vakgebied kunnen de thema´s ‘bereikbaarheid’ of ‘transport equality’ zijn.

Nóg meer impact door een innovatie ecosysteem
Om je impact als individuele organisatie te vergroten, maak je in je meerjarige strategie een koppeling met de SDGs en verschillende missies, en ga je na hoe projectontwikkeling en –management is georganiseerd, en hoe je outcomes en impact gaat monitoren, evalueren en vergroten. Nog groter zal je impact zijn, als je als organisaties intensiever samen gaat werken, zodat je elkaars kennis en kunde kunt gebruiken. Deze impact kun je realiseren door een ‘verkeerskundig innovatie ecosysteem’ op te richten, waarin overheden, bedrijven, universiteiten en NGOs gezamenlijk een strategie vaststellen op basis van SDGs, missies en doelen. Elk kwartaal kunnen organisaties bij elkaar komen om in workshops te kijken naar impact-georiënteerde projectontwikkeling, input verzameling, aanpassing van lopende projecten en naar het delen van ervaringen met tools voor monitoring en evaluatie van impact en outcomes. Zo kunnen we ons vakgebied én individuele organisaties toekomstbestendig maken en het buzzword ‘impact’ tot een bruikbaar en relevant begrip transformeren.

Bijwonen: Vakbeweging op het NVC 2020/2, 4 februari
Tijdens het Nationaal verkeerskundecongres 2020/2 op 4 februari staat om 16.15 het vak verkeerskunde centraal. Aan de hand van zeven NVC-blogs legt dagvoorzitter en CROW-directeur Pieter Litjens stelling voor aan het publiek en aan Denker des Vaderlands, Daan Roovers. Dit programma-onderdeel staat in het teken van 'vakbeweging'. Mis het niet. U kunt zich nog aanmelden voor 4 februari. U kunt dan ook de sessies van NVC 2020/1 terugzien die op 29 oktober zijn gepresenteerd: www.nationaalverkeerskundecongres.nl/aanmelden. U ontvangt bij inschrijving het boek 'Mobiliteit ontmoet Filosofie'. Bekijk het hele programma op www.nationaalverkeerskundecongres.nl/programma