Leesvoer: het recht van de snelste

Marco Van Burgsteden,  Project Manager bij CROW schreef op 16 juni 2020 op LinkedIn een recensie over 'Het recht van de Snelste' van Thalia Verkade en Marco te Brömmelstroet

“Gisteravond fietste ik van de atletiekbaan in Ede, waar mijn jongste kind traint, naar de ENKA-wijk. Over de rotonde waar ik me al jaren aan erger - wie heeft ooit bedacht dat deze rotonde, die in alle opzichten voldoet aan de criteria om binnen de bebouwde kom te liggen, een bubeko-rotonde (met fietsers uit de voorrang) moet zijn? Heb ik zelf niet ooit met mijn collega's van de gemeente Ede aangetoond dat er zo'n 7500 fietsers (sorry, Roland: treinfietsers) dagelijks van en naar station Ede-Wageningen fietsen? De rotonde die ervoor zorgt dat ik een jochie van 10 liever niet alleen naar zijn training durf te laten fietsen?

Datzelfde gevoel heeft Marco te Brömmelstroet, ook wel bekend als fietsprofessor op Twitter. Ik had gisteren met hem afgesproken dat ik een exemplaar van het boek, dat Thalia Verkade met hem heeft geschreven, bij hem thuis zou ophalen. Hoewel we dorpsgenoten zijn, kwam het er maar niet van om tijdens deze Coronatijden even langs te wippen. Maar gisteravond lukte dat dus wel. "Probeer het niet te lezen als een aanklacht tegen de verkeerskundige", drukte hij me op het hart, en: "laat weten wat je ervan vindt". Uiteindelijk hebben we een kleine drie kwartier doorgepraat over ons werk. Mijn werk. Wat CROW betekent in ons wereldje. Daar kom ik zo nog op terug, eerst het boek.

Ik heb het gisteravond nog in één ruk uitgelezen. Dat is de verdienste van Thalia Verkade/De Correspondent. Het is extreem vlot geschreven en je kunt zien hoe er gestoeid is met de complexiteit van de materie. Op verschillende niveaus worden de dilemma's, de ingesleten patronen en de verwondervragen systematisch afgepeld. Daarbij weten Thalia en Marco, naast hun eigen ervaringen, er voorbeelden en mensen bij te vinden, die de menselijke kant van het systeem blootleggen. Alleen daarom al mogen wij, verkeerskundigen, blij zijn met dit boek: het laat goed zien hoe ingewikkeld ons werk kan zijn en hoeveel groter dat systeem is waarbinnen je je werk moet zien te doen. Verplicht leesvoer dus.

Dan de opmerking van Marco: lees het niet als een aanklacht. Zelf las ik in ieder geval geen aanklacht tegen de verkeerskundige, sterker nog, ik las een vorm van meewarig begrip - en teleurstelling. Ik herkende veel van de worstelingen die ik ook als verkeerskundig ambtenaar heb ervaren. Je zou graag iets willen maar door gebrek aan tijd of geld, of een klein groepje bewoners dat het debat gijzelt, lukt het niet om de wethouder of de gemeenteraad te overtuigen en moet je terugvallen op een standaard oplossing die vooral de symptomen van het probleem bestrijdt.

Gelukkig heb ik een rare start gehad door niet als hardcore verkeerskundige te zijn opgeleid en mijn eerste ervaringen als verkeerskundige in een gemeente als Culemborg te hebben opgedaan, waar de inrichting van straten en wijken sterk leunt op het gedachtengoed van Joost Váhl, een tijdgenoot van Frans Monderman. Daar heb ik geleerd dat een CROW-richtlijn soms wat conservatief kan zijn en dat je soms ook wat moet durven proberen.

Maar ik ken genoeg collega's die iets te makkelijk op de CROW-richtlijnen leunden. Wethouders die het gesprek uit de weg gingen door zich achter een 'norm' te verschuilen. En dat heb je uiteindelijk als ambtenaar wel loyaal uit te voeren.

En nu ik zelf een aantal jaren bij CROW werk - in het hol van de leeuw - zie ik dit nog steeds. Ambtenaren die mij bellen met de vraag of die en die afwijking van onze richtlijn wel 'mag'. Ja natuurlijk mag dat! Het is bedoeld als houvast en zou je moeten aanzetten tot zelf denken. Onze richtlijnen worden gemaakt met de vakgenoten en daarin zie je vaak dat we ons (moeten) beperken tot de dingen die we zeker weten en dus wat conservatiever zijn. Maar dat wil niet zeggen dat het niet beter kan; alles verandert in de wereld. Tegelijkertijd is experimenteren eng. Je wil voorkomen dat er (meer) ongelukken gebeuren omdat je iets anders hebt geprobeerd dan in de boekjes stond.

Die 1,7 parkeerplek in de wijk waar Marco woont en de Kiss-and-Ride strook. Ja, dat wordt door CROW beschreven in onze parkeerkencijfers. Die cijfers volgen de ontwikkelingen en zijn bedoeld als aanzet tot het zelf formuleren van je parkeerbeleid. Ik heb er in 2018 een heel deel bijgeschreven (gratis), waarin ik probeer te laten zien dat je daarna als gemeentebestuur aan de slag moet met eigen ambities, wensen en specifieke omstandigheden. En dat kan ook, zoals Thalia en Marco laten zien door voorbeelden uit Amsterdam (Haven-stad) en Utrecht (Merwedekanaalzone) te noemen. Het is aan de politiek om keuzes te maken, en te gaan leiden. Wij hebben die ervaringen hard nodig, zodat wij ook onze instrumenten kunnen aanpassen. De parkeertool waar Marco het over heeft, is bijna klaar (versie 1) en ik kan niet wachten om te horen hoe dit bevalt en wat we eraan kunnen toevoegen om die gevraagde flexibiliteit te vergroten.

Marco zei in ons gesprek gisteravond: "CROW is als het Outbreak Management Team in deze coronatijd: bij lastige vragen doet de minister een stapje opzij en mag Jaap van Dissel het in zijn eentje oplossen vanuit zijn vakdiscipline." Misschien is dat wel zo. Het geeft mij in ieder geval stof tot nadenken. Moeten we stoppen met die richtlijnen? Moeten we al die verkeerskundigen in de gemeenten en adviesbureaus toch allemaal zelf het wiel laten uitvinden? Hoe zorgen we ervoor dat de waarom achter een richtlijn of aanbeveling goed overkomt bij iemand die daarmee werkt?

Het antwoord weet ik (nog) niet. Zoals veel van de meer gepassioneerde vakgenoten blijkt iedereen wel een eigen verhaal te hebben wat heeft bijgedragen aan hun drive om ervoor te zorgen dat we het beter willen doen dan hiervoor. Ieder op zijn eigen manier maar wel met de beste bedoelingen. En ik snap ook dat het niet makkelijk is om zomaar even een paar stappen achteruit te doen en te kijken wat jij, vanuit jouw specialisme, aan het doen bent in het grotere geheel.

Verplicht leesvoer dus. Voor de leek, om iets meer begrip te krijgen voor ons fascinerende vak. Voor de vakgenoot, om zich te laten uitdagen om verder te kijken dan onze richtlijnen. Voor de bestuurder, om de handschoen op te pakken en vanuit een eigen visie het echte gesprek met de bewoners aan te gaan over hun eigen leefomgeving.

Acquire Publishing organiseert in samenwerking met Marco te Brömmelstroet  Masterclasses Anders denken op basis van het gedachtegoed  van het boek "Het recht van de snelste'. Kijk voor de volgende Masterclas hier.