Haal meer uit ITS en Fiets

De mobiliteitssector zit vol met technologische ontwikkelingen die een grote impact hebben op hoe we reizen en hoe we met onze ruimte omgaan. Opvallend is wel dat dit soort ontwikkeling veel aandacht krijgt als het gaat om gemotoriseerd vervoer, maar minder als het gaat om ICT-en-Fietstoepassingen. Terwijl de fiets als duurzame modaliteit juist wel weer veel aandacht krijgt.

Door Ronald Jorna en Robin Kleine, adviseurs bij Mobycon

Terechte vragen zijn dus: kan ICT een fietsrit sneller en gemakkelijker maken? En wat kan kunstmatige intelligentie betekenen voor het veiliger maken van fietsen? Maar ook: moeten fietsen net zo ‘connected’ worden als auto’s of is het succes van de fiets met name zijn eenvoud en moeten we dat vooral zo houden?

Het is nu ook weer niet zo dat er géén ontwikkelingen zijn op dit gebied. Sterker nog, er gaan weinig weken voorbij zonder nieuwe ICT-toepassingen in het fietsen. Alleen al in Utrecht zien we deelfietsen met slimme sloten, fietsparkeer-verwijssystemen, intelligente verkeerslichten en meetkastjes voor fietsen die de luchtkwaliteit monitoren. En dan hebben we het alleen nog maar over wat er op straat te zien is; achter de schermen wordt er allerlei fietsdata verzameld en gebruikt.

Steeds meer partijen ontwikkelen ICT-toepassingen voor het fietsen, van startups tot de gevestigde namen. Zelf doen we bijvoorbeeld onderzoek met slimme camera’s. Op de seconde nauwkeurig wordt geregistreerd wanneer en hoe (alle) verkeersstromen verlopen. Met behulp van software kunnen we (bijna) ongelukken identificeren, registeren en categoriseren naar risicoklasse. En we hebben het concept ‘wisselfiets’ ontwikkeld om stallingsdruk bij stations te verminderen. Allerlei ICT-toepassingen hebben de potentie om fietsen veiliger, gemakkelijker, toegankelijker of op een andere manier aantrekkelijker te maken. Tegelijkertijd moeten we constateren dat de exacte mogelijkheden voor een groot deel onduidelijk zijn. De kennis die hierover bestaat is namelijk versnipperd en context-specifiek.

Toch zijn we ervan overtuigd dat ICT nog een grote bijdrage kan leveren aan het fietsen en dat ICT zeker een plekje verdient in de toolkit van de fietsprofessional, net als de ‘klassieke’ maatregelen op het gebied van infrastructuur, fietsparkeren, educatie en promotie. Bovendien levert de data die voortkomt uit de ITS-toepassingen ook weer nuttige informatie op voor de andere beleidsinstrumenten.

Hiervoor is wel meer kennis nodig over wat de mogelijkheden zijn, wat wanneer werkt (en wanneer niet) en hoe je hier praktisch mee aan de slag kunt gaan. Hiertoe doen we nu kennis en ervaring op met 23 ITS-en-Fietstoepassingen in vijf landen.  binnen het Europese project BITS, (Bicycles and Intelligent Transport Systems). Binnen BITS verkennen we (in opdracht van de provincie Overijssel) met steden, regio’s, universiteiten en andere organisaties uit vijf landen wat ITS (mobiliteit gerelateerde ICT-toepassingen) kan betekenen om fietsen veiliger, comfortabeler en aantrekkelijker te maken en zo het fietsgebruik te stimuleren. Hierbij realiseren we enerzijds toepassingen die de fietser direct merkt, zoals slimme verkeerslichten, routeverwijssystemen en gamificatie en anderzijds datatoepassingen die het fietsen indirect beïnvloeden. Data wordt in BITS zowel gebruikt om toepassingen te voeden als om toepassingen en ander beleid te evalueren en te verbeteren. Zo krijgen we stap voor stap inzicht in de effectiviteit van toepassingen en in de randvoorwaarden. In het BITS-project gaan we ook fietsdata ontsluiten via de zogenoemde CycleDataHub, een open data portal met uitsluitend fietsdata. Onze kennis delen we vervolgens met de BITS-community en we nodigen andere partijen uit hetzelfde te doen.

Op basis van BITS en andere projecten op het gebied van ITS en fiets ontwikkelen we concrete handvatten voor overheden en andere organisaties die werk willen maken van ITS en fiets of andere vormen van ‘smart mobility’. ITS is daarbij geen doel op zich, maar een middel voor een effectief mobiliteitsbeleid. Ons uitgangspunt is dat technologie de potentie heeft om ons mobiliteitssysteem en onze leefomgeving te verbeteren, maar alleen als de juiste oplossingen in de juiste situatie op de juiste manier wordt toegepast en data optimaal wordt benut om beleid te verbeteren. Dit vergt, naast regie, ook kennis om vragen te beantwoorden als: Kan een smart mobility toepassing een bijdrage leveren aan mijn doel/opgave? Welke toepassing is in mijn geval het beste? Wat moet je naast de toepassing regelen om te zorgen dat mensen daadwerkelijk gebruik maken van de oplossing? Hoe weet je hoe groot het effect is en hoe kun je bijsturen? Wat kun je nog meer met de data doen en hoe zorg je voor goed datamanagement?

Op deze en andere vragen geven we in de komende tijd antwoord in de serie ‘ITS en fiets’ in het magazine MobiliteitsPlatform. Verder komen we graag met u in contact over uw visie en vragen. Gezien de huidige situatie doen we ook dit met behulp van ICT.