Grijze weg bestaat niet

In de Visie Duurzaam Veilig Wegverkeer 2018-2030 (DV3) wordt nogmaals geconcludeerd dat de wegvakken en kruispunten in de verkeersruimte idealiter maar één verkeersfunctie voor alle vervoerwijzen bieden: stromen of uitwisselen. Beide functies gaan niet veilig samen. Dit toepassen in de praktijk blijkt na al die jaren nog steeds lastig. 

In de visie worden ‘grijze wegen’ getypeerd als wegen waar in de praktijk meerdere functies worden gecombineerd of wegen waarbij de inrichting niet overeenkomt met de functie van de weg. In de visie wordt alleen aangegeven dat bij ‘grijze wegen’ gezorgd moet worden voor veilige snelheden uitgaande van de kwetsbaarste verkeersdeelnemers. Een echte oplossing wordt niet geboden. In mijn optiek is hierbij sprake van een omissie. 

Ik ben het eens met de conclusie dat wegvakken en kruispunten idealiter maar één verkeersfunctie voor alle vervoerwijzen bieden: stromen of uitwisselen. In de praktijk komt dit zelden voor, omdat verkeer eigenlijk altijd in meer of mindere mate ‘stroomt’. Veel wegbeheerders worstelen met de vraag hoe ze in de praktijk met de (starre) theoretische uitgangspunten moeten omgaan en vallen daarbij veelal terug op een fijnmazige indeling met tussencategorieën zoals buurtverzamelwegen en wijkontsluitingsstraten, zonder precies te weten hoe die wegen moeten worden vormgegeven. En die vormgeving is nu juist zo belangrijk om het juiste verkeersgedrag op te roepen.

Dat we de functionele indeling van stroomwegen, gebiedsontsluitingswegen en erftoegangswegen star toepassen komt mede door de bijbehorende juridische maximumsnelheden. Ook de landelijke CROW-richtlijnen met betrekking tot de inrichting zijn op deze driedeling toegespitst. 

Veilige snelheden 

De suggestie uit DV3 om maatregelen te nemen die zorgen voor veilige snelheden vind ik te kort door de bocht. Veelal worden dan maar drempels en kruispuntplateaus aangebracht om in ieder geval de snelheid van het gemotoriseerd verkeer te reduceren. Snelheid zegt lang niet alles over welk verkeersgedrag kan worden verwacht. Neem als voorbeeld een gebiedsontsluitingsweg binnen de kom 50 km/uur en een erftoegangsweg buiten de kom 60 km/uur. Een compleet andere weginrichting die inspeelt op een compleet ander weggedrag. Toch ligt de snelheid bij een weg met stroomfunctie in dit geval lager. 

In de praktijk worden de maximumsnelheden veel te makkelijk in relatie gebracht met de inrichtingskenmerken. Bij een bepaalde wegcategorie hoort wel een bepaalde snelheid, maar bij een bepaalde snelheid hoort niet automatisch een bepaalde wegcategorie. Net zoals er in de praktijk geen starre indeling is van wegtypen is er ook geen starre indeling van gereden snelheden. De wegbeheerder moet zorgen voor veilige snelheden, maar wel vanuit één van de twee functies. Elke situatie is maatwerk en niet alleen met verkeersmaatregelen kun je de weggebruiker iets vertellen. Stedenbouwkundige en landschapselementen zijn hierbij net zo belangrijk. 

Fietsstraat 

Net als bij grijze wegen is er veel discussie over fietsstraten. De naam ‘fietsstraat’ heeft iets positief, maar is net zo goed een grijze weg. Voor de fietsstraat wordt dezelfde snelheid gehanteerd als voor wegen van het verblijfsgebied, terwijl een fietsstraat wel degelijk moet worden benaderd vanuit de stroomfunctie. 

Door steeds op het netvlies te houden wat de primaire functie is, zijn maatregelen beter uit te leggen, te combineren, uit te wisselen en te compenseren. Het belangrijkste is dat weggebruikers het merendeel van de prikkels van de primaire functie doorkrijgen. Stromen kan namelijk ook bij lagere snelheid. Op een gebiedsontsluitingsweg hoeft niet per se 50 km/uur te kunnen worden gereden. Elke weggebruiker moet zich gedragen naar de omstandigheden. Snelheid is geen voorwaarde, maar een gevolg van de plaatselijke omstandigheden. 

Ik pleit er niet voor om extra categorieën toe te voegen zoals een GOW 30 (gebiedsontsluitingsweg 30 km/uur) of andere indelingen zoals verkeersfamilies. Die discussies zijn er ook. Zolang we in theoretische hokjes en categorieën blijven denken, blijven er wegen buiten de boot vallen en missen we de aansluiting met de weggebruiker. Hanteer de theorie als uitgangspunt, maar vertel de weggebruiker met de inrichting hoe hij zich dient te gedragen. En niet alleen dat hij zijn snelheid moet aanpassen. Grijze wegen hoeven dan niet te bestaan. 

 
Auteur: Jarno Brouwer]