Datablog NDW: Bijna zomer

Over een paar weken rollen we het zomerseizoen in. Zoals al was aangekondigd op de website, zal NDW eind van deze maand stoppen met de blogreeks over de effecten van de Corona-maatregelen op het verkeer. Woensdag 1 juli zal de laatste in deze reeks verschijnen, waarin we zullen terugkijken op alle onderzoeken die we in dit kader hebben uitgevoerd. Uiteraard stoppen de datablogs zelf niet: daarmee gaat NDW door, maar dan ook over andere onderwerpen. Graag nodigen we de geïnteresseerden uit om onderwerpen aan te dragen voor de datablogs in de zomer.

Door Bas Turpijn, NDW.

Voor nu richten we ons weer op de meest actuele ontwikkelingen m.b.t. de automobiliteit, vrachtverkeer, fietsmobiliteit en de doorstroming op ’s lands wegen.

Effecten automobiliteit

De tabellen 1 en 2 tonen verkeersindices van de afgelopen weken per provincie en netwerk. Voor eerdere data en nadere uitleg hieromtrent verwijzen we naar de vorige datablogs. De tabellen laten een zekere stabilisatie van de verkeershoeveelheden zien na een gestage toename. Vorige week zagen we enkele uitschieters, in het bijzonder op de Zeeuwse wegen. Mogelijk had dat te maken met een verlengd Pinksterweekend en het mooie weer toen.

Ook de kaart met absolute verschillen in etmaalintensiteiten tussen heden en referentie toont weinig verschillen met de vorige week. Grootste verschillen zijn nog altijd zichtbaar op de A2 tussen Amsterdam en Utrecht.

Figuur 2 toont de ontwikkeling van de verkeersintensiteit per netwerk over de dag heen vanaf 12 mei. De verkeersvraag in de restdag valt enigszins terug in patronen die we een paar weken terug ook zagen, terwijl de ochtendspits beetje bij beetje blijft toenemen. Vergeleken met eind maart, toen we een halvering van de ochtendspits waarnamen, is de vraaguitval inmiddels geslonken tot ca. -20%.

Effecten vrachtverkeer

De tabellen 3 en 4 tonen de regionale ontwikkelingen in het vrachtverkeer vanaf 5 mei. De indices van de periode ervoor zijn terug te vinden in de eerdere datablogs. De datablog van vorige week besteedde uitgebreid aandacht aan lange termijn vervoersontwikkelingen per goederensoort. Deze week hadden we toegezegd ook naar de binnenvaart te gaan kijken als vergelijkende bron, maar aangezien de analyses nog voortduren, houden we de uitkomsten nog even tegoed.

Ook in het vrachtverkeer zien we deze week verder geen hele opvallende ontwikkelingen t.o.v. de vorige weken.

Effecten fietsmobiliteit

Over het fietsverkeer in de regio Rijnmond valt in het algemeen niet heel veel anders te melden dan in de vorige weken. Er wordt duidelijk meer gefietst sinds de invoering van de Corona maatregelen, maar dat heeft deels ook te maken met seizoensinvloeden. Zoals betoogd in eerdere datablogs wordt er in de lente- en zomermaanden relatief meer gefietst. En zoals figuur 4 ook toont, volgt de fietsmobiliteit in grote lijnen het weerspatroon.

De figuren 5 en 6 lichten zon- en donderdagen over de laatste weken nader uit. De dipjes zijn waarschijnlijk te verklaren door het minder aantrekkelijke weer op dat moment.

Als we nader kijken naar de ochtendspits in het fietsverkeer, zien we inmiddels dat ook daar de fietsvolumes een stijgende trend vertonen, vergelijkbaar met de spitsontwikkelingen in het autoverkeer. Wellicht zien we inmiddels effect dat de scholen weer zijn opengegaan.

Effecten doorstroming

Hoewel het al een aantal weken drukker aan het worden is, horen we nog relatief weinig files op de radio. Figuur 8 toont de gemiddelde snelheid over de dag op 3 maart (de goede oude tijd), op 31 maart (het dieptepunt tot nu toe) en 6 juni (het heden). Met een landelijke verkeersindex rond de 90 zou men wellicht ook weer meer opstoppingen verwachten op de hoofdwegen. Figuur 8 laat echter zien dat de snelheidscurve van 6 juni nog steeds in lijn is met die van 31 maart. Ook in de spits is nog weinig terug te zien van een snelheidsval.

Wanneer zouden we weer structurele files mogen verwachten? Als databank gaan we onze vingers niet branden aan een voorspelling hiervan. Maar figuur 9, waarin RWS de verkeersindices heeft gecombineerd met voertuigverliesuren (VVU’s), geeft wel een interessante doorkijk. Dan is te zien dat een relatief kleine afname van 10% van het verkeer t.o.v. de ‘normale’ doordeweekse drukte, al tot aanzienlijke reductie in VVU’s kan resulteren. Mocht de verkeersindex zoals we nu zien vrij stabiel rond de 90 blijven, zouden we het aantal VVU’s (en daarmee de files) wellicht ook structureel binnen de perken kunnen houden.

 

Daarnaast speelt ook mee dat de spreiding van het verkeer nu iets anders is dan voorheen: het aandeel van het verkeer in de restdag is groter geworden ten opzichte van de spitsen (tabel 5). Juist tijdens de spitsperioden zagen we doorgaans veel structurele congestie. Een gelijkmatigere spreiding van de verkeersvraag over de dag zal ook bijdragen aan de lage VVU’s die we nu ervaren en waarnemen.

Verder bevestigt tabel 5 ook de stelling dat een relatief kleine verandering in de verkeersvolumes al tot een groot effect op de doorstroming kan leiden.

Conclusies

Op basis van de actuele cijfers kunnen we het volgende zeggen:

• De verkeersvraag lijkt zich deze week te stabiliseren in vergelijking met de voorgaande weken: er hebben zich geen grote veranderingen voorgedaan;
• De ochtendspits is nog altijd een stuk rustiger dan normaal (ca. -20%), maar ook in deze periode is de verkeervraag alweer een stuk hoger ten opzichte van het dieptepunt (ca. -50%);
• Ook in het vrachtverkeer zien we weinig veranderingen te opzichte van de voorgaande weken;
• Het fietsverkeer fluctueert sterk: sinds de beperkende maatregelen volgen de fietspatronen duidelijk de weerspatronen;
• Bij mooi weer (veel zonuren, weinig neerslag) zien we beduidend meer fietsverkeer dan normaal, bij slecht weer loopt dit wat terug;
• Analoog als bij het wegverkeer, zien we ook dat de ochtendspits in het fietsverkeer weer op gang lijkt te komen;
• De doorstroming op het rijkswegennet is nog steeds goed, ondanks de toegenomen drukte;
• De gelijkmatigere spreiding van het verkeer over de dag lijkt hier een bijdrage aan te leveren.