Basiskenmerken zijn meer dan wegkenmerken alleen

Op het NVVC was de gebiedsontsluitingsweg 30km/u ‘hot item’. De basisgedachte is dat het mengen van snelverkeer en fietsverkeer bij 50km/u niet veilig is. Kort gezegd betekent dat, dat op grijze wegen de snelheid naar 30km/u terug gaat, als je geen vrijliggend fietspad wil -of kan- aanleggen. We moeten dus nog eens goed nadenken over basiskenmerken. Maar er zijn meer redenen om basiskenmerken eens goed tegen het licht te houden. 

Door Adriaan Walraad

Het eerste punt dat ontbreekt in de huidige basiskenmerken, is de aan- of afwezigheid van  medeweggebruikers. Misschien is dat zelfs wel het allerbeste basiskenmerk. Heel simpel, menselijk en begrijpelijk en communiceerbaar: 

1. Als er voetgangers op de rijbaan lopen,  dan is stapvoets -kortweg 15km/u-  rijden de norm voor snelverkeer. Dit is aan de orde in woonerven, shared space, maar ook schoolomgevingen, winkelgebieden en parkeerterreinen. Als er al auto’s moeten zijn, dan zijn die te gast. Voetgangers hoeven niet op te letten en voetgangers die een gesprek voeren hoeven ze zich niet bedreigd te voelen als er een auto aankomt. Hier is 0 slachtoffers geen ambitie maar een feit. 
2. Als voetgangers een trottoir hebben maar fietsers wel met snelverkeer gemengd zijn, dan is 30km/u de norm voor snelverkeer. Dit is aan de orde in woonstraten, fietsstraten en binnenkort ook in de gebiedsontsluitingsweg 30km/u. Informeel gedrag kan nog altijd, maar oplettendheid en voorzichtigheid is normaal. Hier is de kans op ernstige onveiligheid niet volledig op voorhand uitgesloten, maar de ernst is wel beperkt. 
3. Als snelverkeer en langzaam verkeer strikt gescheiden zijn en de formele verkeersregels het verkeer regelen, dan is 50km/u de norm van voor snelverkeer. De afwezigheid van langzaam verkeer op wegvakken dat de verkeersfunctie dominant is. Dit is aan de orde op echte, en echt veilige, verkeersaders en busbanen. Het beeld is er een van zwart asfalt, witte lijnen en duidelijke regels. En een waar 50km/u als limiet expliciet is aangegeven, 30km/u wordt immers de norm. 

Snelheidsverschillen met onbeschermde mensen dan nooit meer is dan 15km/u. 

Een tweede punt dat in de huidige basiskenmerken van CROW volledig ontbreekt, zijn de enkelzijdige ongevallen. In ‘de staat van de verkeersveiligheid’ beschrijft SWOV dat doden bij enkelzijdige ongevallen toenemen (jaarlijks 2%) en enkelzijdige ongevallen fiets nog weer eens meer (jaarlijks 8%groei). Op korte termijn moeten basiskenmerken aangepast worden om enkelzijdige ongevallen van een snel stijgende naar een dalende trend om te buigen. 

Het derde punt is gedrag. In Duurzaam Veilig 3 beschrijft SWOV verantwoordelijkheden effectief beleggen. Maar wat is het gedrag en daarmee de verantwoordelijkheid van de verkeersdeelnemer, en wat is het ontwerp en daarmee de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder? Daar is het nodige van te vinden en van te zeggen, maar één punt staat wat mij betreft buiten discussie: we moeten stoppen om gedrag en ontwerp als twee aparte dingen te zien. En stoppen om subjectieve en objectieve veiligheid als twee aparte dingen te zien.