Zwitserse forens stapt naadloos over op spoorknooppunten

Met gemiddeld 8500 spoorkilometers per inwoner per jaar is de Zwitserse bevolking wereldwijd koploper in het treinreizen. Opmerkelijk is het grote aantal treinforenzen dat lange afstanden aflegt. In Aarau, halverwege Bern en Zürich, is te zien hoe de Zwitsers interstedelijke- en plattelandslijnen verknopen.

Rond het Zwitserse Aarau, een dorp met 15.000 inwoners, wordt volop gependeld. Forenzen werken in Aarau of in de ruim 50 km verderop gelegen steden Bern en Zürich. De WSB, Wynental- und Suhrentalbahn, exploiteert twee lange regionale raillijnen in de zuidelijke valleien. Aarau heeft twee stations. Een buurtspoorwegstation dat eigendom is van de WSB en vier (smal)sporen en twee overdekte perrons bevat. De WSB-wagons zijn ook smaller dan bij de ‘grote’ spoorwegen. En het naastgelegen en via een korte tunnel bereikbare station van de SBB/CFF, de Zwitserse bondsspoorwegen. De kleine treinen van de WSB rijden elke dertig minuten en sluiten punctueel aan op SBB/CFF-treinen.
Volgens de WSB dankt Aarau haar aantrekkelijkheid in hoge mate aan de smalspoortreinen, die er uitzien als sneltrams. Indien deze zouden ontbreken, zo heeft de WSB berekend, zouden er dagelijks 25.000 meer auto’s Aarau binnenkomen, een aantal waarop het plaatselijke wegennet volstrekt niet is berekend.
De lijnen van de WSB zijn honderd jaar geleden aangelegd als simpele interlokale tramlijnen, op kosten van de 17 plattelandsgemeenten die daardoor werden ontsloten. Nog steeds zijn deze gemeenten, inmiddels uitgegroeid tot forenzendorpen, mede-eigenaar van deze rallijnen.
Sinds 1970 hebben de 17 gemeenten in de regio Aarau hun tramlijnen stap-voor-stap verbeterd en op light-railniveau gebracht. De lijnen zijn nu bijna over hun gehele lengte op vrije baan gebracht. Naarmate meer stukken op vrije baan kwamen, steeg de commerciële snelheid en won de WSB-lijn aan concurrentiekracht ten opzichte van het autoverkeer.
De Zwitserse aanpak, zoals te zien bij WSB, kenmerkt zich door continue lokale financiering en geleidelijke verkeerskundige verbeteringen, gespreid over een periode van bijna veertig jaar. In 1992 zijn zeven nieuwe gelede rijtuigen aangeschaft. Daarnaast blijft een groot aantal 35 jaar oude spoorwegachtige motorrijtuigen normaal dienst doen. De robuustheid van dit hoekige materieel en goed onderhoud bevorderen een hoge technische levensduur van het rollend materieel.

Fusie
Zwitserland kent een dertigtal buurtspoorwegen, die alle lokaal worden gefinancierd en onder lokaal of regionaal management staan. Vrijwel al deze spoorwegen zijn sinds 1995 om efficiencyredenen gereorganiseerd en opgenomen in grote verbanden. Tot opheffing van raillijnen heeft dit nergens geleid. In 2002 zijn de raillijnen van de WBS gefuseerd met het regionale busbedrijf onder de merknaam ‘AAR bus + bahn’. Het nieuwe bedrijf vervoert 10 miljoen reizigers per jaar, waarvan ruim eenderde per rail. Verder is op veel plaatsen een directe overstap van WSB-trein op bus bevorderd doordat de oprichting van AAR bus + bahn leidde tot nieuwe vormen van integratie van diensten.

 
Auteur: Margriet Verhoog