'Windmolens boven het spoor'

Windmolens boven het spoor. Het is een van de mogelijkheden die ProRail onder de loep neemt in het kader van haar duurzaamheidbeleid. Eerste studies hebben aangetoond dat dit op bepaalde railtrajecten financieel èn milieutechnisch winst kan opleveren. In het nieuwe duurzaamheidbeleid van ProRail worden de komende jaren alle middelgrote en grote stations doorgelicht op hun 'groenkansen'. Daarbij draait het niet alleen om energiewinning en milieutechniek maar ook om de groene uitstraling van stations en hun directe omgeving.

'Het spoor is een duurzame vervoersmodaliteit. Dat is een belangrijk concurrentievoordeel ten opzichte van andere vervoersmodaliteiten. Gemiddeld gaat 1 reizigerskilometer gepaard met de uitstoot van 41 gram CO2. Bij personenauto's is dat gemiddeld 126 gram', zegt ProRail-programmamanager duurzaamheid Michiel Deerenberg. Dat milieuvoordeel is geen reden om achterover te leunen. Terwijl de auto-industrie grote innovatieve stappen op het vlak van duurzaamheid zet, wil ook ProRail het spoor innoveren om zijn concurrentiepositie te behouden. 'We hebben deze uitdaging onderkend', aldus Deerenberg.
Concreet: de overkapping van het nieuwe Centraal Station in Utrecht wordt belegd met 3000 m2 zonnecellen. Met kleine ingrepen is dat potentieel zelfs te verdubbelen. 'Met een bescheiden investering bereik je een enorm effect. Dat levert 70.000 kWh stroom op, oftewel een jaarlijkse CO2-besparing van 40 ton. Maar niet alleen dàt, ook de voorbeeldwerking is van grote waarde', beklemtoont Deerenberg.
Dat geldt niet alleen voor Utrecht CS met z'n jaarlijks 57 miljoen reizigers maar ook voor andere stations. 'Onze ambitie is dan ook om dit duurzaamheidsconcept landelijk uit te rollen. We zien stations als ideale duurzaamheidsiconen.' Daarbij kan het gaan om zonne-energie, warmte/koude-installatie voor de klimaatbeheersing en verlichting.
Na de duurzaamheidsscan van station Utrecht CS en die van de andere drie grote steden, kunnen kleinere stations worden doorgelicht aan de hand van een webapplicatie die eind volgend jaar beschikbaar komt voor onder meer beheerders en aannemers. In de scans draait het om energie- en materiaalgebruik, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Wat financieel haalbaar is, moet in de praktijk blijken. ProRail zoekt bij concrete maatregelen een balans tussen people, planet en profit, zo blijkt uit Deerenbergs toelichting. Soms liggen er ook in het klein letterlijk en figuurlijk kansen voor het opscheppen. Dat illustreert NS-station Naarden-Bussum. Regenwater van de stations-overkapping wordt daar ondergronds opgeslagen en hergebruikt voor schoonmaak.
'Eco-stations' zijn onder andere ook in ontwikkeling in Groot-Brittannië. Actief is met name Northern Rail dat hierbij samenwerkt met de regionale overheid van de Lancashire County Council. Eén van de stations die een metamorfose ondergaat is Accrington. Veel dubbel glas, watertanks, zonlichtverwarming en hergebruik van bijvoorbeeld hout en koper spelen hierbij een rol. Eco-stations moeten bovendien een vriendelijke uitstraling krijgen. Veel stations verkeren in een desolate omgeving en liggen er verloren bij.
In de plannen van Northern Rail moeten stations als Accrington weer een middelpunt van de lokale gemeenschap worden waar het aangenaam toeven is. Milieuwinst wordt daarmee direct omgezet in maatschappelijke winst, zo is de filosofie. Stations die als het ware een groene hand naar de omgeving uitstrekken, zullen tot meer trein- en minder autogebruik leiden, zo is de verwachting.
Ook andere landen zitten met revitalisering van stations en stationsomgeving op hetzelfde spoor. 'In Europees verband wisselen we nu ook kennis uit, aldus Deerenberg.