Wegbeheerder moet rijgedrag kunnen belonen en bestraffen

Plaats de rijopleiding in het teken van verkeersdoorstroming in plaats van verkeersveiligheid. Leer mensen zich efficiënt in het verkeer te bewegen. En laat wegbeheerders, verkeersbeheerders worden die toezien op het gedrag van weggebruikers. En geef hen de mogelijkheid om te belonen dan wel te straffen, tot aan het weigeren van toegang tot de weg. Dat stelt verkeers- en gedragspsycholoog drs. Ipe Veling, eigenaar/directeur van VenV-Netwerk, voor.

'Toezicht nú is een soort verontwaardigde reactie van de overheid op het feit dat mensen klaarblijkelijk niet doen wat hen is geleerd', aldus Veling.’ Terwijl toezicht en opleiding elkaar gewoon nodig hebben.' De doelstellingen van de rijopleiding en ook van andere vormen van educatie zijn in zijn ogen illusoir. Of althans getuigend van naïviteit. 'Je kunt mensen niet leren iets te willen. Dat is wishfull thinking.' Toch gokt de rijopleiding nog steeds op dat, zijns inziens, verkeerde paard.
Centraal in de rijopleiding dient de verkeersdoorstroming te staan, alsook de persoonlijke en economische ontwikkeling. Geen verstoring van de verkeersstroom, niet abrupt remmen, adequaat maar ook weer niet overdreven reageren als een voorligger afremt, efficiënt gebruikmaken van de weg en leren op een veilige manier gebruik te maken van kortere volgtijden, zijn enkele van Velings trainingssuggesties.
De 2 seconden-regel hoeft niet als een wet van Meden en Perzen te worden beschouwd, aldus de verkeersdeskundige, die er in dat verband op wijst dat de rijstrookcapaciteit de laatste 20 jaar van 1800 naar 3600 voertuigen per uur verdubbelde dankzij toegenomen ervaring van autorijdend Nederland. 'En er is op dat gebied waarschijnlijk nog wel meer te halen.' De rijopleiding en in het algemeen de verkeerseducatie kan mensen daarin steeds verder bekwamen. Wordt verkeersveiligheid zo geen ondergeschoven kindje? 'Nee', meent Veling. 'Verkeersveiligheid blijft belangrijk maar slechts als randvoorwaarde voor gedrag dat om andere redenen wordt verlangd.’

Administratiefrechtelijk toezicht
Wie niet effectief of efficiënt aan het verkeer deelneemt en ongewenst en mogelijk ook onveilig gedrag vertoont, krijgt de spiegel voorgehouden. Niet per se door de politie, die daarvoor ook steeds minder tijd en prioriteit heeft, als wel door de wegbeheerder. Zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Het woord 'bestuurlijke boete' is weliswaar taboe (Veling kenschetst het zelf als het verboden B-woord) maar ondertussen komt zijn voorstel daar wel op neer. Hij pleit voor ‘administratiefrechtelijk toezicht’. Als de wegbeheerder óók verkeersbeheerder wordt, neemt - zoals bij trajectcontrole het geval is - de (psychologische) pakkans sterk toe en zullen weggebruikers meer geneigd zijn in het verkeersgareel te blijven.
Veling: 'De wegbeheerder heeft ook nu al formeel de taak om het verkeer zich netjes te laten afwikkelen. Bijvoorbeeld door een goede afstelling van verkeerslichten of door ervoor te zorgen dat het asfalt in orde is. Maar dat kan ook door gewenst en ongewenst verkeersgedrag van weggebruikers te honoreren of te bestraffen. Wie zich bij herhaling verkeersonveilig gedraagt, zou in het uiterste geval de toegang tot de weg kunnen worden ontzegd. Wegbeheerders zouden zich op die nieuwe rol moeten bezinnen. Dat wordt actueler dan ooit nu preventief algemene verkeerstoezicht binnen de politie steeds minder als kerntaak wordt gezien (De volledige visie van Ipe Veling is te lezen op het VK Podium op www.verkeerskunde.nl - red.).