Wat rolt er richting mobiliteit?

“Het is fijn dat mobiliteit nu voldoende aandacht krijgt in het regeerakkoord, maar we hebben nog wel een aantal opmerkingen”, vertelt Ferry Smith, plaatsvervangend directeur van de Mobiliteitsalliantie. “Het akkoord benoemt wel wát er nodig is, maar veel minder over het hóe. Het budget voor mobiliteit is ook nogal versnipperd opgenomen. Er is budget opgenomen voor het ontsluiten van veertien woningbouwgebieden. Maar voor het oplossen van knelpunten in de mobiliteit, is nog niet helemaal duidelijk hoeveel budget er beschikbaar is. Wat rolt er nu precies richting de mobiliteit?”

Marcel Slofstra

“Verkeersveiligheid lijkt nu ook wat ondervertegenwoordigd”, aldus Smith. “Er wordt wel gesproken over 30 in de bebouwde kom als generieke maatregel. Dat is het dan ook – maar de hoe-vraag is enorm van belang en het antwoord ontbreekt nog. Dat zie je door de hele mobiliteitsparagraaf.”

“Het akkoord stuurt op de koppeling tussen maatschappelijke opgaven en mobiliteit. Daarmee wordt mobiliteit nu meegenomen als integraal onderdeel van grote maatschappelijke opgaven zoals woningbouw. In het verleden was mobiliteitsbeleid vaak het afvoerputje voor andere beleidsterreinen en kwam daardoor pas (te) laat in beeld. Het is belangrijk om bij alle relevante beleidsthema’s, van woningbouw tot klimaat, mobiliteit van meet af aan mee te nemen in de beleidsontwikkeling. Denk aan de voorkant na over de mobiliteitsvraagstukken. Maak er werk van om mobiliteit in te bedden in de opgaven én zo mobiliteit onderdeel te laten zijn van de oplossing. Vroeger was mobiliteit nog een soort voetnoot, zo van ‘we gaan eerst bouwen en dan ontsluiten’. Nu zie je dat dat naar voren toe wordt gehaald. Dat is winst. Toch zijn er nog heel veel vragen over de manier waarop, over het hoe. Dat nodigt uit om een brede discussie te voeren met het maatschappelijke middenveld. Daar zit veel kennis en ervaring die daarbij heel goed gebruikt kan worden.”

Nederland moet bereikbaar blijven

“De Mobiliteitsalliantie stelt nadrukkelijk dat Nederland voor iedereen goed bereikbaar moet blijven, zie ook ons Deltaplan Mobiliteit. Idealiter ben je binnen drie kwartier van A naar B en goederen zijn binnen 24 uur op hun bestemming. Als je dat projecteert op de huidige situatie waarbij ruimte in steden schaars is en we naar een multimodaal systeem toewerken, dan zie je ook dat er nog heel veel werk aan de winkel is. Om dat goed te laten verlopen, zul je een aantal ‘iconische’ maatregelen moeten nemen, zoals de invoering van een echt goed multimodaal MaaS-systeem, hubs en Betalen naar Gebruik. Daar moet je in willen investeren ”

Satéprikker

“Het MaaS-speelveld bestaat op dit moment nog uit een verzuilde business, iedereen kijkt vanuit zijn eigen koker. Die onderdelen moet je als het ware met een satéprikker aan elkaar rijgen en alle mobiliteitsdiensten en modaliteiten op één platform aan de gebruiker aanbieden. Daarvoor zijn ook fysieke overstappunten nodig: hubs. Daar moeten veel modaliteiten van fiets tot ov en van eigen auto tot taxi bij elkaar komen. Hubs zijn er in veel soorten en maten, en die diversiteit vraagt dan ook om maatwerk. De ingrediënten voor een hub zijn bekend, maar de verhoudingen tussen die ingrediënten verschilt per situatie. Een bewonershub, een hub aan de rand van een metropool en een logistieke hub: ze vragen allemaal een andere opzet en uitvoering."

"Kijk ook heel goed wie je bij de ontwikkeling van een hub betrekt en wie de initiatiefnemer is. Verwar dat overigens niet met wie er verantwoordelijkheid is, een initiatiefnemer kan best de exploitatie overdragen aan een marktpartij of een consortium die de verantwoordelijkheid neemt voor de realisatie en exploitatie. Het is daarbij wel van belang dat er duidelijkheid is over de toekomstvastheid van het overheidsbeleid. Investeerders zoeken zekerheid zodat zij een verantwoorde businesscase kunnen bouwen.“

“Ook de afstemming tussen de diverse bestuurslagen is belangrijk. Hubs zijn vaak lokale of regionale aangelegenheden, maar voor wet- en regelgeving en financiering heb je vaak de nationale overheid nodig. Die lagen vinden elkaar echter nog niet altijd goed.”

Businesscase

De businesscase is ook een heikel punt, stelt Smith. “Er zijn voorbeelden waar men een locatie wil realiseren die deels functioneert als bewonershub, maar ook als hub voor een bedrijvenpark. Wie gaat dat financieren? Een hub rendeert namelijk niet vanaf dag één. De betreffende gemeente zei, tot mijn grote vreugde: 'Wij willen dit graag, want we willen de achterliggende buurten autoluw maken.’ En men realiseerde zich daarbij dat daarvoor investeringen nodig zijn in initiële kosten en de eerste operationele kosten. Als je als gemeente wilt inzetten op autodelen en het autoluw maken van gebieden dan hebben gebruikers tijd nodig om aan de verandering te wennen én moet de implementatie goed geregeld worden.”

Wensdenken

“Je ziet nog veel wensdenken”, vervolgt Smith. “We gaan iets bouwen, en dan moet de gebruiker er maar vanaf het eerste moment gebruik van gaan maken. Dat werkt natuurlijk niet, je moet de gebruiker veel meer centraal zetten. De aanschaf van de auto is doorgaans één van de belangrijkste investeringen in een huishouden, daar verwachten mensen een aantal jaren het vruchtgebruik van. Mensen gaan die auto niet wegdoen omdat er toevallig een hub is. Vaak zal de auto aanvullend aan andere mobiliteitsdiensten worden gebruikt. Als je het gebruik van modaliteiten wilt veranderen, kijk dan ook zeker tien jaar vooruit. Dan geef je mensen perspectief om hun gedrag aan te passen. Laat zien wat de alternatieven zijn en leg uit wat de bedoeling is. Dat betekent wel dat je die nieuwe mobiliteitsdiensten wel meteen moet aanbieden, en niet pas over tien jaar. “