VS en Frankrijk: twee stedelijke railculturen

Stedelijk railvervoer maakt wereldwijd een sterke comeback. Twee landen stomen flink door. De VS en Frankrijk. Toch zijn er verschillende drijfveren. De VS legt de nadruk op het economisch verkeer en kiest voor bestaand, solide materieel. Frankrijk experimenteert en zet de tram in tegen verpaupering van steden.

De Amerikaanse aanpak is sterk gericht op het vervoer van forensen van voorsteden naar binnensteden. Hiervoor zijn lange raillijnen nodig. Ook telt de betere bereikbaarheid van ‘shopping malls’. De Amerikaanse bedrijven importeren hiervoor bestaande materiaaltypen uit Japan, Italië en Duitsland. Al tientallen jaren geleden is de Amerikaanse industrie gestopt met de productie van metro’s en trams van eigen ontwerp.

Een negatieve factor vormt hierbij de Amerikaanse mentaliteit. Er is grote onwil om overheidsgeld te spenderen aan steun aan private transportondernemingen. Dit geldt voor stadsvervoer, maar ook voor de burgerluchtvaart. Er volgde slechts schouderophalen toen in de jaren 50, 200 tramnetten het loodje legden. Ook de neergang van het personenvervoer per trein werd geaccepteerd. Totdat heftige congestieproblemen en energieschaarste zich in de jaren 70 aandienden en het railvervoer weer kon opbloeien.

VS: robuust materieel, veilig en schoon

Steden als San Diego en Denver, beide even groot als de provincie Utrecht, gingen de vervoerscrisis te lijf door aankoop van rollend materieel in Duitsland. Het ging om robuust materieel, dat was ontwikkeld voor steden als Frankfurt. De tracés zijn grotendeels gebouwd op omgebouwde voormalige goederenspoorlijnen. De nieuwe light rail-lijnen in de VS bevatten in Europese ogen opmerkelijk veel fly-overs en viaducten met overkruisingen. Overal is veel ‘transit police’ op de been. Het resultaat is veilig en schoon ov.

Los Angeles, Dallas en Salt Lake City kochten sneltrams in Japan. Niet bijster fraai van vormgeving, maar oersolide. Precies volgens de wens van de vervoersbedrijven. Er is in de VS geen belangstelling voor experimenten.

Frankrijk: experimentele trams op maat

De Franse industrie daarentegen, experimenteert volop, sinds zij in 1984 aan Nantes de eerste moderne sneltram leverde. Zo zijn er trajecten zonder bovenleiding, een Franse vinding. Ook zijn er supersmalle trams (2,3 m breed) voor de bochtige straatjes in Avignon in ontwikkeling. En zelfs voor het Zuidfranse Aubagne met slechts 40.000 inwoners is er binnenkort een tram. Ook is Frankrijk wereldwijd leider op het gebied van lage-vloertrams; een Franse innovatie.

De Franse overheid combineert de aanleg van nieuwe trambanen met ingrijpende stadsvernieuwing. Trams moeten verpaupering en sociaal isolement tegengaan. Hiervoor is veel overheidsgeld beschikbaar. Nu veel Franse binnensteden zijn verrijkt met trams, krijgt de ‘tram-trein’, supertrams over bestaande spoorrails, alle ruimte. (JW)

 
Auteur: Joske van Lith