Vlaams ov groeit met 50 procent in drie jaar

Het Vlaams openbaar vervoer blijft explosief stijgen. Met 365 miljoen reizigers scoorde de gewestelijke vervoermaatschappij De Lijn vorig jaar een absoluut record. De vervoersomvang lag 15 procent boven die van 2002 en zelfs 50 procent boven die van 2000. Gratis openbaar vervoer en de gestage uitbreiding van de dienstverlening zijn de voornaamste groeifactoren.
Gratis openbaar vervoer wordt meestal uitsluitend met Hasselt (rond de 70.000 inwoners) geassocieerd. Daar vernegenvoudigde het aantal passagiers van De Lijn.
Hoewel het generieke 0-tarief tot nu toe alleen navolging kreeg in Ronse (25.000 inwoners), bieden tientallen gemeenten kortingen aan leeftijdscategorieën. Een kwart van de Vlaamse gemeenten draagt nu ook gedeeltelijk bij aan de instandhouding van het openbaar vervoer.
Per 1 februari dit jaar heeft De Lijn alle kortingsregelingen gebundeld tot zes zogeheten 'derden-betalerssystemen'. Behalve gemeenten zijn dat ook bedrijven voor werknemersvervoer. Sinds 2000 is het Vlaams gewest ook zo'n 'derde', dat het ov voor alle ouderen het ov bekostigt. Sinds 2001is dit voorbeeld overigens gevolgd in Wallonië (Brussel 2002).
In aanvulling op het gewest kiezen veel steden voor gratis ov voor 60 tot 64-jarigen. Ook nemen veel lokale overheden de ov-kosten voor jongeren (tot 12 jaar) voor hun rekening. Verder zijn er partiële subsidies op abonnementen, meerrittenkaarten en losse kaartjes. Een ander lokkertje is het bedrijfsabonnement: een werkgever die netabnonnementen voor het personeel koopt, krijgt zo'n zelfde abonnement voor de partners gratis erbij.

Basismobiliteit
Bernard Vancraeynest, hoofd strategische planning, beklemtoont dat De Lijn niet alleen in de lift zit vanwege de kortingsregelingen. Minstens zo veel zoden aan de dijk zet de invoering van de 'basismobiliteit'. Dit decreet werd drie jaar geleden parlementair aanvaard. Het behelst dat uiterlijk in 2006 voor elke Vlaming op maximaal 750 meter afstand een bushalte beschikbaar moet zijn. Deze eis geldt overigens voor het platteland. Voor kleinstedelijke en stedelijke gebieden gelden halteafstanden van 650 respectievelijk 500 meter. Verder zijn frequentie-eisen vastgelegd. Het gewest telt jaarlijks 25 miljoen euro neer om de doelstellingen te halen.
Sinds medio 2002 heeft De Lijn ook persoonlijke en gezinsabonnementen in de aanbieding voor huishoudens die de gezinsauto afschaffen. 'Op piekdagen komen hiervoor wel honderd vragen binnen', aldus Vancraeynest. 'Tot nu toe zijn zo'n vijftienduizend auto's ingeleverd en even zovele gratis abonnementen verstrekt'. In 90 procent van de gevallen gaat het om de inlevering van de enige gezinsauto. Huishoudens met twee of meer auto's voor de deur zijn financieel minder geïmponeerd door het aanbod.
De algehele groei van het reizigersvervoer in de laatste jaren wordt weerspiegeld in de 'dotaties' die het Vlaams gewest aan De Lijn doet. Deze bedroegen in 2001 en 2002 respectievelijk 363 en 437 miljoen euro. Het gaat hier overigens niet louter om tekortafdekking, geeft Van Craeynest aan. Ook de kosten voor gratis openbaar vervoer voor ouderen en de investeringen in het kader van de basismobiliteit vallen hieronder.

Trein
Gratis 'sporen' voor woon-werkverkeer is een andere pijl op de boog van het Vlaams gewest. Eind vorig jaar kondigde de regering aan jaarlijks vier miljoen euro hiervoor beschikbaar te stellen. Dat is ongeveer eenvijfde van het tekort dat bij verstrekking van gratis treintrajectkaarten ontstaat. De rest van het geld moet op tafel komen uit de onderhandelingen tussen sociale partners.
Het Verbond van Belgische Ondernemingen noch vakbondsorganisatie ACV staan echter te juichen. Zij menen te zeer in hun onderhandelingsmarges te worden beknot. Minister van Overheidsbedrijven, Johan Vande Lanotte, uit wiens koker het plan komt, wil het systeem dit jaar het eerst invoeren bij overheidsorganisaties. In de loop van 2005 moet de marktsector volgen. Eind 2007 zouden naar raming 50.000 automobilisten de overstap naar het spoor gemaakt moeten hebben.