SWOV: Nog te vroeg voor eindoordeel over ‘Shared space'

'Innovator van het jaar' was de onderscheiding die de oud-Friese beleidsmedewerker Hans Monderman dit voorjaar te beurt viel tijdens het Innovatie Festival in Dordrecht. Dit vanwege zijn 'shared space'-aanpak voor een haast borden- en lichtenvrije oplossing van een drukke verkeerssituatie in Drachten. Wat zijn de kansen van ‘shared space’ in Nederland?

Natuurlijk in het Groningse Haren werd dit jaar een driedaagse 'shared space'-conferentie gehouden in het kader van het gelijknamige Europees Interregproject 'Shared Space'. In Haren, omdat daar al in 2002 de openbare ruimte volgens Mondermans inzichten op de schop werd genomen. Op de conferentie werden ervaringen uitgewisseld over zeven Europese partnerprojecten in vijf lidstaten.
In het Groningse dorp was en is overigens niet iedereen euforisch over het einde der verkeerssegregatie. Een miskend profeet in eigen land voelt Monderman zich echter niet. Wel vindt hij dat de erkenning in het buitenland sneller groeit. Anderzijds: het Nederlands 'Duurzaam Veilig'-beginsel harmonieert zijns inziens aardig met 'shared space', dat propageert dat de openbare ruimte weer ‘menselijk’ moet worden, niet volgepropt met witte strepen, borden en lichten, maar ruimte biedend voor ouderwets oogcontact en burgermansfatsoen. Veel meer regels dan 'rechts houden en rechts heeft voorrang' heb je niet nodig, zegt Monderman, tegenwoordig werkzaam bij het Keuning instituut in Groningen van waaruit hij het 'shared space'-concept verder aan de man tracht te brengen. Met natuurlijke accenten door ruimtelijke elementen als school en kerk en in het algemeen: menselijk verkeer in een openbare ruimte die uitnodigt tot sociaal contact, een terrasje pikken of zomaar een praatje maken.

Bezorgd
'Shared Space' leent zich alleen voor 30 km-gebieden’, stellen SWOV en CROW. Daar harmonieert het met de uitgangspunten van Duurzaam Veilig. Op gebiedsontsluitings- en stroomwegen kan 'shared space' wel degelijk botsen met veiligheidsbeginselen. ’Een fundamenteel verschil is dat bij Duurzaam Veilig de omgeving wordt aangepast aan capaciteiten en beperkingen van mensen. Terwijl er bij shared space eigenlijk van uit wordt gegaan dat de mens zich wel aanpast aan de omgeving, mits die op een bepaalde manier is ingericht', zegt SWOV.
Ook het kennisinstituut CROW is bezorgd over de positie van kwetsbare verkeersdeelnemers. Bij absolute menging van verkeerssoorten dreigen die het onderspit te delven. 'Sterke verkeersdeelnemers hebben van nature de neiging de ruimte voor zich op te eisen. Daaruit komt subjectieve onveiligheid voort, wat ertoe kan leiden dat zwakke verkeersdeelnemers 'shared space'-ruimtes gaan mijden of zich helemaal niet meer in die openbare ruimte durven te begeven.' Buiten de bebouwde kom ziet het CROW overigens nog wel kansen als landschappelijke elementen worden benut voor betere inpassing. 'Dat voorkomt lelijke doorsnijdingen', meent het CROW.
Voor een slotoordeel is het volgens SWOV trouwens nog te vroeg. 'Pas na grondige evaluaties van de veiligheidseffecten kan de methode goed worden beoordeeld.'