SWOV: eendaagse voortgezette rijopleiding motorrijders positief

De Voorgezette Rijopleiding – Risico (VRO-Risico) heeft een positief effect op de veiligheid van het rijgedrag en gevaarherkenning door motorrijders.

Dit blijkt uit het SWOV-onderzoek ‘De effecten van een eendaagse voortgezette rijopleiding voor motorrijders’. De SWOV evalueerde hiervoor de zogeheten VRO - Risico van de Koninklijke Nederlandse Motorrijdersvereniging (KNMV), waarbij deelnemers hun inzicht trainen om gevaar te herkennen en te voorkomen.

Actieplan verbetering verkeersveiligheid motorrijders
De evaluatie maakt deel uit van het ‘Actieplan verbetering verkeersveiligheid motorrijders’ van het ministerie van IenM, waarin een aantal maatregelen is gepresenteerd om de verkeersveiligheid van motorrijders te vergroten. Hoewel het aantal doden onder motorrijders in Nederland door de jaren heen daalt, is deze daling minder sterk dan die onder andere vervoerswijzen.

Voorkomen van gevaarlijke verkeerssituaties

Voortgezette rijopleidingen worden gezien als een manier om het leren door ervaring te versnellen. Eerder onderzoek naar voortgezette rijopleidingen, voor onder andere bij (jonge) automobilisten, heeft echter aangetoond dat deze trainingen niet altijd een positief – en soms zelfs een negatief – effect hebben op het ongevalsrisico. Vooral trainingen die gericht zijn op het aanleren van complexe vaardigheden (het uit een slip halen van de auto) lijken contra-effectief. Een mogelijke oorzaak hiervoor is dat automobilisten na de training hun eigen vaardigheden overschatten en daarmee de risico’s in het verkeer onderschatten.

De VRO - Risico van de Koninklijke Nederlandse Motorrijdersvereniging (KNMV) is niet gericht op het aanleren van vaardigheden, maar op het voorkomen van gevaarlijke verkeerssituaties. De training bestaat uit vijf stappen met de volgende leerdoelen: 1) inzicht in de eigen beperkingen, 2) opmerken van mogelijk gevaar, 3) inschatten of het rijgedrag moet worden aangepast, 4) keuze van het rijgedrag, en 5) uitvoering van het rijgedrag. Om de risico’s in het verkeer inzichtelijk te maken en te kunnen bespreken, worden de praktijkritten gefilmd. Bij het terugkijken en bespreken van de beelden worden eventuele niet-opgemerkte risico’s zichtbaar en is het mogelijk te leren van de eigen fouten.

222 deelnemers hebben deelgenomen aan het onderzoek. Ze hebben zowel tijdens de voormeting in het voorjaar als bij de nameting in het najaar een vragenlijst ingevuld. Ook is hun rijgedrag – na een praktijkrit van 20 minuten op de openbare weg – door KNMV-instructeurs beoordeeld. Elke rit in het verkeer is gefilmd. Bij de nameting is bij een deel van de motorrijders een gevaarherkenningstest afgenomen. Zowel de instructeurs als de interviewers bij de gevaarherkenningstest wisten niet welke deelnemers wel of geen training hadden gevolgd.

Conclusies onderzoek
Uit het onderzoek blijkt dat:
- de training effect heeft op waargenomen rijgedrag: de getrainde deelnemers kregen in de nameting van de instructeur een hoger rapportcijfer voor veilig rijden dan de controlegroep. Er was geen verschil tussen getrainde en ongetrainde deelnemers in de cijfers die zij zichzelf gaven voor veilig, vlot en vaardig rijden;
- de training vooral een positief effect heeft op het rijgedrag (bijvoorbeeld de snelheid of de positie op de weg) als dit aangepast moet worden om de zichtbaarheid te vergroten en als reactie op potentieel gevaar. Er is een minder duidelijk effect gevonden op het opmerken van potentieel gevaar;
- de VRO Risico-deelnemers de gevaarherkenningstest tijdens de nameting, over het geheel genomen beter gemaakt hebben dan de controlegroep, met name op de verborgen gevaren: wanneer een andere verkeersdeelnemer die nog niet zichtbaar is, plotseling ergens achter vandaan kan komen.

Er is minder effect van de training gevonden op het waarnemen van een zichtbaar potentieel gevaar (situaties waarbij andere verkeersdeelnemers – die wel te zien zijn – zich onveilig zouden kunnen gaan gedragen).

 
De langetermijneffecten van de VRO Risico zullen in een vervolgonderzoek, dat de SWOV in 2013 uitvoert, worden onderzocht.

 
Auteur: Joske van Lith