Strategische Nota Politieverkeerstaak 2010-2012

Mét de politie in het verkeer

Ron Berkhout, docent Politieacademie Apeldoorn/Werkgroep Strategische Nota Politieverkeerstaak

Van buiten naar binnen, samenwerken met ketenpartners en een dubbele integrale benadering. Dat zijn drie belangrijke uitgangspunten in de Strategische Nota Politieverkeerstaak 2010-2012. De nota schetst de plannen die de politie heeft voor haar rol en taak als verkeerspolitie én als politie in het verkeer. De politie wil daarmee aansluiten bij partners die zich binnen hun taak bezighouden met veiligheid en normnaleving en van daaruit invulling geven aan handhaving.

De strategische nota [1], die eind 2009 is geaccordeerd door de Raad van Korpschefs, is om drie redenen tot stand gekomen. Ten eerste dreigt de ontwikkeling van veiligheid en leefbaarheid in het verkeer te stagneren. Met name het aantal zwaar gewonden daalt slechts in bescheiden mate. Kosten van verkeersonveiligheid bedragen jaarlijks zo’n 12 miljard euro. Ten tweede is de laatste 15 jaar met betrekking tot de sturing op verkeershandhaving, het accent komen te liggen op de vijf speerpunten: helm, gordel, roodlicht, alcohol en snelheid, en recent is daar handheld bellen tijdens het rijden aan toegevoegd. De vertienvoudiging van het aantal verkeersboetes droeg weliswaar bij aan de gewenste verhoging van de handhavingsdruk, maar het leverde de politie tegelijkertijd een probleem op ten aanzien van de uitlegbaarheid van bekeuringen. Ten derde is de taakopvatting binnen de politie in het algemeen veranderd [2]. Verkeer vormt daarin geen afzonderlijk vakgebied meer, maar maakt deel uit van een integrale benadering van veiligheid en normnaleving. De politie komt in het fysieke verkeer mensen tegen die zich niet alleen in relatie tot verkeersnormen misdragen, maar ook in relatie tot andere normen. Deze aanpak in de stromen en op de knooppunten heet binnen de politie de nodale benadering.

Verkeerspolitie én politie in het verkeer

De nodale benadering betekent niet dat de politie zich terugtrekt uit het gebied van verkeersveiligheid, maar kijkt naar gedrag in het algemeen en verkeersgedrag in het bijzonder. De politie realiseert zich dat verkeersveiligheid niet primair haar verantwoordelijkheid is, maar dat zij wel een unieke en onvervreemdbare handhavingstaak heeft. Bovendien is zij zich er van bewust dat niet elke normschending onveiligheid veroorzaakt en dat normnaleving geen garantie is voor veiligheid. In dat opzicht weegt de politie haar interventiemogelijkheden en acteert zij op een wijze waarin het effect het grootste is. Daarbij heeft onderzoek inmiddels aangetoond dat een zichtbare en actieve politie het meest effectief is voor de naleving regels in het verkeer, maar haar uitwerking ook naar andere beleidsterreinen, zoals commune delicten, niet mist [3]. Het centrale thema in de strategische nota is dan ook Verkeerspolitie én Politie in het Verkeer. De politie stelt zich doelen omtrent duurzame naleving van regels, om een bijdrage te leveren aan de veiligheid, door het vergroten van de controlekans. Bovendien moeten de legitimiteit en het vertrouwen in organisatie en activiteiten worden verankerd.

Samenwerking

De politie wil meer samenwerken met andere overheden, instituten en organisaties die zich bezig houden met verkeersveiligheid; bijvoorbeeld het ministerie van Verkeer en Waterstaat en Rijkswaterstaat, maar ook met de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid, Veilig Verkeer Nederland, het Openbaar Ministerie en brancheorganisaties, zoals ANWB en TLN. Langs de weg van de 3 E’s wil de politie (weer) nadrukkelijk invulling geven aan haar wettelijke adviestaak die zij heeft op het gebied van Engineering, de samenhang tussen Education en bejegenen bij handhaving uitwerken [4] en naast handhaven ook adviseren bij beleids- en wetsvoorbereiding in het kader van Enforcement. De actielijst die in de strategische nota staat vermeld omvat onder andere samenwerking tussen politie en Rijksdienst Wegverkeer, tussen politie en Inspectie Verkeer en Waterstaat, tussen politie en Nederlands Forensisch Instituut en samenwerking omtrent Anders Betalen voor Mobiliteit. De politie zal ook ontwikkelingen binnen het Openbaar Ministerie ondersteunen.

Naast de samenwerking met externe partijen, beschrijft de nota ook nadrukkelijk de interne samenwerking binnen de politie omtrent algemene veiligheid. Zij koppelt daarmee processen van handhaving aan opsporing, zoals die zich bijvoorbeeld voordoen bij van vervoers- en voertuigcriminaliteit, aan elkaar. Informatiesturing speelt daarbij een belangrijke rol, waarbij informatie overal vandaan kan komen, ook van externe partners.

Verkeersveiligheid en normnaleving

Informatie is cruciaal voor een professionele taaksturing. Daarop vormt informatie over oorzaken van verkeersongevallen geen uitzondering. Dat de politie een meer bescheiden rol is gaan spelen ten aanzien van vastlegging van eenvoudige verkeersongevallen betekent niet dat zij niet onderkent dat adequate kennis over dader- en ongevalskenmerken relevant is voor een gerichte aanpak. De nota spreekt, in het kader van de organisatie van de politieverkeerstaak, over drie competentieniveaus: de generalist, de specialist en de expert. Van de expert wordt met name verwacht dat hij zich bezig gaat houden met emancipatie van het vakgebied. Dit kan onder andere omvatten datgene wat te maken heeft met oorzaken van ongevallen. Daarnaast zal zijn expertise zich nadrukkelijk richten op aspecten die te maken hebben met de balans tussen preventieve en repressieve activiteiten, het stimuleren van gewenst gedrag en ontmoedigen van (substantieel) afwijkend gedrag, zoals dat is beschreven in de eerder verschenen Visie op Handhaven [5]. Daarbij gaat kwaliteit voor kwantiteit en richt handhaving zich op specifiek gedrag en op doelgroepen. Bij handhaving wordt niet alleen rekening gehouden met plaatsen waar en tijdstippen waarop dreiging wordt veroorzaakt, maar ook waar en wanneer doelgroepen het beste aanspreekbaar zijn. Resultaten van politieoptreden moeten een duurzaam karakter hebben en niet alleen effectief zijn als de politie zichtbaar aanwezig is. In relatie tot haar handhavingstaak maakt de politie graag afspraken met ketenpartners. Deze afspraken hebben evenwel uitsluitend betrekking op de niet aflatende inzetcapaciteit en activiteiten. Zij hebben geen betrekking op aantallen boetes, noch op objectieve of subjectieve verkeersveiligheid. De politie wil op basis van het vertrouwen van de samenleving [6] werken aan normnaleving in het verkeer en daarmee een bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid.

Nog dit jaar wordt de Strategische Nota Politieverkeerstaak 2010 - 2012 uitgewerkt in een Nationaal Politieverkeersplan. Daarin zullen doel, richting en kaders van de politieverkeerstaak nader worden uitgewerkt. Een speciaal daartoe aangetrokken landelijke programmamanager zal daaraan leiding geven. Tevens zal een landelijk verbaliserings- en communicatieplan worden opgesteld.

Literatuur

[1] Portefeuillehouder Verkeer RKC et al., Verkeer in Ontwikkeling, Strategische Nota Politieverkeerstaak 2010-2012, De Bilt, Raad van Korpschefs, 2009.

[2] Projectgroep Visie op de Politiefunctie, Politie in Ontwikkeling, Visie op de Politiefunctie, Den Haag, Raad van Hoofdcommissarissen, 2005.

[3] Ruessink, Henk en Berkhout, Ron, Van Verkeershandhaving naar handhaving in het Verkeer; Helpt dat de verkeersveiligheid…?, Apeldoorn, Politieacademie, 2007.

[4] Berkhout, Ron, Het geheel van bejegening en communicatie, Bejegenen bij Handhaving, Apeldoorn, Politieacademie, 2009.

[5] VPP, Brengen van Balans, Visie op handhaven, De Bilt, VTSPN/Raad van Korpschefs, 2008.

[6] Dijk, Tom van, 100%; een onderzoek naar het vertrouwen van burgers in de politie, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2006.

 
Auteur: Joske van Lith