Spitsmijden succesvol, spitsritten ook op lange termijn gehalveerd!

Vandaag zijn de onderzoeksresultaten van de negen maanden durende proef Spitsmijden

A12 overhandigd aan minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat: Het aantal spitsritten

van de deelnemers is tijdens deze wetenschappelijk proef Spitsmijden met ruim 50%

verminderd. Spitsmijden is dus ook op een langere termijn effectief.

Voor de eerste keer zijn ook reizigers in het openbaar vervoer met succes verleid buiten de spits te rijden.Spitsmijden toont aan dat reizigers in staat zijn hun reisgedrag aan te passen, als er een financiële prikkel tegenover staat. Een flexibele houding van werkgevers ten aanzien van

met name werktijden, vergemakkelijkt het reizen buiten de spitsen. Van september 2008 tot en met mei 2009 vond op de A12 tussen Gouda en Zoetermeer de wetenschappelijke proef Spitsmijden plaats. Zo’n 800 deelnemers deden daar op vrijwillige basis negen maanden lang aan mee. Deelnemende automobilisten die de ochtendspits op de A12 meden, verdienden daar per zone euro 4,-- mee. Het traject Gouda – Den Haag is daarbij in twee zones verdeeld. Voor zone 1 (Gouda – Zoetermeer) waren de spitstijden van 06.30 uur tot 09.30 uur en voor zone 2 (Zoetermeer-Den Haag) van 07.00 uur tot 09.30 uur. Deelnemers realiseerden een afname van het aantal spitsritten met meer dan 50%. Daarbij kozen zij voornamelijk voor het reizen op een alternatief tijdstip (voor de spits) of voor omrijden. Het gebruik van alternatieve vervoerswijze of thuiswerken kwam beperkter voor. De gedragsverandering houdt ook over een lange duur aan. Belonen kan dus worden ingezet als mobiliteitsmaatregel over een langere periode zonder een afname aan effectiviteit (mits de prikkel in stand blijft).

Deelnemers en niet-deelnemers

Uit de vergelijking tussen deelnemers en niet-deelnemers valt op dat de deelnemers vaker in een hogere inkomensklasse vallen (>€ 3.500 per maand). Een verrassende uitkomst. Het is dus niet zo dat deelnemers met een lager inkomen eerder zullen deelnemen vanwege de beloning. Hoogstwaarschijnlijk is het voor de lagere inkomensklasse lastiger om de tijdstippen waarop ze naar het werk gaan aan te passen. Wat betreft opleidingsniveau is er geen duidelijk verschil tussen deelnemers en niet-deelnemers. Het hebben van vaste werktijden wordt het meest als reden genoemd waarom reizigers niet deelnemen aan de proef Spitsmijden. 

Spitsmijden in het openbaar vervoer

Van 21 februari tot en met 22 juni heeft in samenwerking met de NS ook een wetenschappelijke proef Spitsmijden in het OV plaatsgevonden. Dit was de eerste keer dat werd onderzocht of ook OV-reizigers te verleiden en te verlokken zijn op andere tijdstippen te reizen. Bij de proef waren 124 deelnemers betrokken die regelmatig reizen op het traject Utrecht – Den Haag.

Deelnemers ruilden hierbij hun Jaartrajectabonnement in voor een Dalurentrajectabonnement. Dit is een abonnement dat niet geldig is tussen 07.30 en 09.00 uur. Deelnemers ontvingen hierbij als beloning circa 20% van de abonnementsprijs retour. Samenwerking met werkgevers was bij deze proef essentieel. Werkgevers zijn vaak degenen die het abonnement betalen. Zij moesten dan ook akkoord gaan met het inruilen naar een ander abonnement én het verstrekken van de beloning aan de medewerker. De conclusie is dat Spitsmijden in het OV een effectief instrument kan zijn om een deel van de huidige spitstreinreizigers te verleiden in de daluren te reizen.

Rol werkgevers

De houding en het gedrag van werkgevers is van groot belang om deelnemers beter in staat te stellen, deel te nemen aan spitsmijdenproeven en daarmee aan een efficiëntere spreiding van verkeer in de ochtendspits. Werkgevers spelen een belangrijke rol in het faciliteren van tijdsonafhankelijk en plaatsonafhankelijk werken. Daarnaast kunnen zij door vergoedingen het anders reizen aantrekkelijk maken én dit gedrag bevorderen door het beschikbaar stellen van persoonlijke budgetten. Via kentekenregistraties op de A12 zijn potentiële deelnemers per brief uitgenodigd deel te nemen. Werkgevers als ARS T&TT, ANWB, KPN, Logica, Rabobank Den Haag en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat hebben hun werknemers actief gestimuleerd deel te nemen aan de proef. Niet alleen het aanpassen van de werktijden, ook het wijzigen van de tijdstippen waarop voorzieningen die mede bepalend zijn voor het dagritme (winkels, kinderdagverblijven, overheidsinstellingen en onderwijsinstellingen) zijn essentieel om veranderingen in mobiliteit te bewerkstelligen.

Consortium

De proef Spitsmijden Gouda – Den Haag is het initiatief van een publiek-privaat consortium. Hierin zijn vertegenwoordigd: BEREIK! (samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat Zuid-Holland, Provincie Zuid-Holland, Stadsgewest Haaglanden, Stadsregio Rotterdam, gemeente Den Haag en gemeente Rotterdam), ARS Traffic & Transport Technology, Rabobank Nederland, NS, Vrije Universiteit Amsterdam, Technische Universiteit Delft, Universiteit Utrecht, RDW, OC Mobility Coaching en Transumo.