Spitsmijden 2: 'Wegblijven loont'

Loont het om uit de buurt te blijven? 'Ja', luidt het letterlijke antwoord voor vaste fileklanten die vanaf september de ochtendspits op de A12 tussen Gouda en Den Haag mijden. Per keer dat zij verstek laten gaan, levert dat 4 tot 8 euro op. Maar rinkelt op langere termijn ook de maatschappelijke kassa bij zulke beloningsvormen? Die onderzoeksvraag staat centraal bij een nieuw Transumo-project.

'Het is voor het eerst dat op deze manier het effect van beloningsimpulsen op langere termijn wordt onderzocht', licht projectwoordvoerster Marina Meens van Bereik! toe. 'In 2006 introduceerden wij ‘Spitsmijden’ op het traject Zoetermeer-Den Haag bij een projectduur van 50 werkdagen. Nu gaat het om een langer traject én om een langere duur.' De helft van de eerste 340 deelnemers bleef inderdaad uit de spits weg. 'Nu willen we met 400 tot 600 deelnemers zien of dergelijke effecten op een termijn van driekwart jaar beklijven', aldus Meens. De hoogste bonus destijds was 290 euro. Tweederde van de deelnemers spaarde toen contant, eenderde spaarde voor een Yeti-smartphone.
Transumo, in 2004 opgericht, is een publiek/privaat platform van ruim 150 organisaties op het terrein van duurzame mobiliteit. 'Verlokken en verleiden in mobiliteit' is een deelthema waarover Transumo samen met onder andere Rijkswaterstaat in mei dit jaar een symposium hield. Nieuwe, wetenschappelijk getoetste praktijkkennis moet nu 'Spitsrijden 2' opleveren. Partners in het project zijn behalve Transumo ook het stadsgewest Haaglanden en Bereik! De laatste instantie is voortgekomen uit de samenwerkingsorganisaties op het vlak van mobiliteit Swingh en Nexus in de Haagse respectievelijk Rotterdamse regio.

Wegblijfbonus
Voorafgaand aan de proef zijn op basis van kentekens ruim 3500 vaste fileklanten op het A12-wegvak Gouda-Den Haag geselecteerd. Hier beginnen na de zomer aanpassingswerkzaamheden bij onder andere op- en afritten. Ook zonder dat er aan de weg wordt gewerkt, is dit stuk van de A12, uitmondend in de Utrechtsebaan, zeer filegevoelig. Extra element in de verleidingsstrategie is een NS-reductiekaart (40 procent korting). De komende weken worden de definitieve deelnemers geselecteerd. Als zij akkoord gaan met de voorwaarden, ontvangen ze per gemeden deeltraject (Gouda/Zoetermeer resp. Zoetermeer/Den Haag) 4 euro. Voor controle zorgen niet alleen de camera's boven de weg maar ook een aangepast systeem van elektronische voertuigidentificatie (EVI). Sommige deelnemers krijgen ten slotte de beschikking over een mobiele telefoon die 'aan' moet staan, zodat dankzij GPS-logging een bijdrage aan verkeersmanagement/-informatie kan worden geleverd.
Bij de proef kunnen deelnemers per week zien hoeveel zij verdiend hebben. Het geld wordt maandelijks op hun rekening bijgeschreven. Hoeveel die ‘wegblijfbonus’ plus de NS-korting op het betreffende baanvak uiteindelijk kost, is niet bekend. Wel dat voor het totale project 1,2 miljoen euro in kas is. Bij de Hollandse Brug in de A6 tussen Almere en Amsterdam worden filemijders al enige tijd beloond gedurende de herstelwerkzaamheden. Hetzij in de vorm van een bereikbaarheidspas voor gratis openbaarvervoergebruik, hetzij in de vorm van een bonusregeling. Hier is evenwel geen sprake van een uitvoerige wetenschappelijke begeleiding, maar van een operationele toepassing.