Smartphone, je eigen reislogboek (VK 5/2014)

Alwin Bakker, Provincie Gelderland
Marcel Bijlsma, Mobidot
Jelle Prins, Moop

Het beheersen van regionale mobiliteit om steden en platteland bereikbaar te houden, vereist een zo goed mogelijk inzicht en begrip van verkeers- en vervoersstromen op reizigersniveau. Dan kan verkeers- en vervoerbeleid effectief ontworpen en geëvalueerd worden. De provincie Gelderland zet daarvoor een speciaal ontwikkelde smartphone-applicatie in.

Een aantrekkelijke stad beschikt volgens Marlet ‘over voldoende voorzieningen en mensen kunnen er makkelijk bij hun werk komen’. Juist op dit laatste aspect scoorden de Gelderse steden relatief slecht in vergelijking met andere Nederlandse steden. Om deze bereikbaarheid te verbeteren is kennis nodig van de verkeers- en vervoerpatronen en -knelpunten, met name op reizigersniveau. Wat beweegt de reiziger in Gelderland? Hoe kan de reiziger worden verleid tot andere keuzes? En hoe komen we te weten hoe mensen reizen?

Apps zijn een potentievolle oplossingsrichting binnen verkeer en vervoer omdat het, op een relatief flexibele manier, een mens-gecentreerde gedragsbenadering mogelijk maakt. Hierbij neemt de Smartphone de rol in van persoonlijke reisassistent en mobiliteitscoach. Daarnaast creëert het een manier om verkeers- en verplaatsingsinformatie op persoonlijk niveau te meten; zowel kwantitatief - wanneer reizen mensen waar naar toe - en kwalitatief - hoe beleven mensen de reis-.

Zoektocht naar de rol van de overheid
De provincie verkende niet alleen de mogelijkheden om een modaliteitsoverstijgende reisadvies-applicatie te bouwen, maar zocht ook nadrukkelijk naar een manier waarop de overheid zou participeren. Uiteindelijk koos de provincie ervoor om niet te focussen op gedragsbeïnvloeding, maar op de mogelijkheden om de klassieke verkeersdatasets uit te breiden met geanonimiseerde verplaatsingsgegevens op persoonlijk niveau. Dat vergroot de betrouwbaarheid van verkeersdata en daarmee wordt er een zo goed mogelijk beeld verkregen van de verkeers- en vervoersstromen op lokaal en regionaal niveau.

Privacy
Zowel de vormgeving van de applicatie die deze metingen mogelijk maakt als de verantwoordelijkheid voor het genereren van voldoende gebruikers, werd neergelegd bij marktpartijen die participeerden en samenwerkten in dit onderzoek. Het mes sneed zo aan twee kanten: de overheid kan beter beleid maken op basis van betrouwbaardere data en de marktpartij kan een verdienmodel ontwikkelen rondom persoonlijke mobiliteitstoepassingen en een daaraan gekoppeld analysemodel. Bovendien kan op deze manier de verantwoordelijkheid voor privacy helder worden belegd worden bij de marktpartij.

De App
Als uitwerking hiervan ligt er nu de App ‘Routes’ waarmee de reiziger zijn Smartphone kan gebruiken om persoonlijk overzicht te houden over alle gemaakte reizen met eigen of publieke vervoermiddelen. Tegelijkertijd verkrijgt de provincie een geanonimiseerd beeld van reizigersverplaatsingen. Een opvallende meerwaarde van de App is dat het weergeeft of een reiziger gebruik maakt van een bus of van een trein. Dit verschil was voorheen niet te meten en geeft de provincie meer informatie over het daadwerkelijke gebruik van het openbaar vervoer: hoeveel mensen zitten er in de bus of hoe zit het met het voor- en natransport? Ook elders in de wereld zijn er experimenten met dit soort technieken, zie bijvoorbeeld www.urbanengines.com

De investering
De investering van de provincie (50.000 euro) is met name gericht op de digitale rekenmethoden om data te kunnen verzamelen. De marktpartijen zijn verantwoordelijk voor de uiteindelijke eindgebruikerapplicatie, het analyse-instrument en de doorontwikkelingen hiervan. In ruil voor de investering mag de provincie twee jaar lang gratis beschikken over de data uit de gekoppelde applicaties. Deze investering wordt onder meer terugverdiend door besparing op menskracht om zelf te tellen en analyses te doen binnen het openbaar vervoer.

24/7 mobiliteitsprofiel
Met de Routes App (http://getroutesapp.nl) wordt een 24/7 gegenereerd persoonlijk mobiliteitsprofiel bijgehouden van deur-tot-deur. Hoe vaak heb ik in de afgelopen periode gereisd? Met welke vervoermiddelen? Bovendien leert het systeem wat favoriete routes, voorkeuren en bestemmingen zijn. Zo wordt de Smartphone een slim en persoonlijk multimodaal reislogboek. Ieder individu kan zelf bepalen in hoeverre hij/zij (onderdelen van) zijn of haar mobiliteitsinformatie privé wil houden of wil delen met de overheid voor mobiliteitsmanagementdoeleinden of met een vervoerder voor het verbeteren van services. De applicatie is inmiddels te downloaden voor iOS in de Appstore.

De meerwaarde voor reiziger en overheid
De technologische infrastructuur van de App is zo opgezet dat het een integreerbare basisservice vormt voor waardetoevoegende Apps en diensten van andere partijen en stakeholders. Deze opzet maakt het mogelijk om bijvoorbeeld op maat informatie, begeleiding, advies of beloningen voor de reiziger te genereren op basis van werkelijk verplaatsingsgedrag van de reiziger. Met deze app kunnen Gelderse reizigers nu kiezen uit een scala van applicaties die beter aansluiten op hun persoonlijke mobiliteitsbehoeften. De overheid aan de andere kant zal door een bredere uitrol over verschillende toepassingen over meer data beschikken waardoor de waarde van de data toeneemt en er betrouwbaarder beleid gemaakt kan worden. Op deze manier werken reiziger en Gelders overheid zij aan zij om via betere informatie over verkeer en vervoer tot betere bereikbaarheidsoplossingen te komen.

 
Auteur: Margriet Verhoog