SenterNovem optimistisch over kansen energie uit asfalt

Texel en Terschelling, zonder schapen en akkers maar belegd met rijen asfalt-zonnecollectoren. Met die oppervlakte kan het theoretisch warmtewinnend potentieel van het Nederlands wegennet worden vergeleken.

Asfalt als energiebron is niet meer zo 'hot' als enkele jaren geleden, toen het als het nieuwe 'zwarte goud' werd verwelkomd. Het enthousiasme is getemperd en wegbeheerders kijken nog enigszins de kat uit de boom. Toch kunnen investeringen in asfalt als bron van duurzame energie zich terugverdienen. Niet alleen vanwege de energetische revenuen, maar zeker ook omdat warmtecollectoren in het wegdek de levensduur van de weg kunnen verdubbelen. Dit dankzij minder slijtage, minder spoorvorming, minder vorstschade en minder onderhoud.
Dat er maatschappelijk rendement uit deze vorm van duurzame energie valt te halen, staat volgens programma-adviseur Roger Ravelli van SenterNovem, agentschap van het ministerie van Economische Zaken, als een paal boven water. Zij het dat de toepassingsmogelijkheden en opbrengsten nu iets bescheidener worden ingeschat dan enkele jaren geleden.
Hij voorspelt dat de komende jaren meerdere projecten tot stand zullen komen. Kansen liggen waar nieuwe woningbouwlocaties met aan te leggen randwegen gelijktijdig worden ontwikkeld. 'Vanuit de groene wei als het ware', aldus Ravelli. Hetzelfde geldt voor bedrijfsterreinen met bedrijven met uiteenlopende warmte- en koudevraag.
Koudwatervrees of angst voor tegenvallende rendementen in een toch al niet makkelijke woningmarkt, zou er toe kunnen leiden dat een veelbelovend asfaltcollectorproject in de nieuwbouwwijk Breekenhof (Overbetuwe) van 360 te elfder ure moet worden afgeblazen. De projectontwikkelaar hikt aan tegen de vijf mille die per woning extra moet worden geïnvesteerd. Dat zou de verkoop bemoeilijken. Een project om voorverwarmd water uit een asfaltweg te gebruiken voor de bereiding van warm tapwater en 's winters voor ruimteverwarming, loopt daarmee spaak.
Eenzelfde lot trof een project in IJsselstein waar 1500 m2 asfalt in een provinciale rondweg gebruikt zou worden voor warmtewinning. De opgeslagen warmte zou 's winters onder meer worden benut voor ruimteverwarming in bedrijfspanden én voor het sneeuw- en ijsvrij houden van de weg. Een ambitieus plan waar de provincie zich wegens financiële onzekerheden uiteindelijk de vingers niet aan wilde branden.
Dat het nog niet op grote schaal tot verdere toepassingen is gekomen, schrijft Ravelli toe aan het feit dat de ideale mix van warmtewinning en -afzet nog niet is gevonden en aan de algemene bezuinigingswoede die al gauw tot een pas-op-de-plaats leidt. Sinds twee jaar zijn bovendien de subsidiemogelijkheden verschraald. EZ richt de subsidie voor duurzame energie (de zogenaamde DEN-regeling) meer op biomassa en windturbines.

Simpel
Het principe van energie uit asfalt is simpel: het gratis verwarmde water draagt via een aquifer (opslagmedium) en warmtepomp bij aan de warmwatervoorziening of ruimteverwarming in woningen of bedrijven.
Bestaande woningbouw leent zich niet erg als afzetgebied. De kosten daarvoor zijn te hoog. In bestaande wegen kunnen warmtewinnende voorzieningen daarentegen makkelijker worden aangebracht. Als er per (nieuwbouw)woning 30 m2 asfalt beschikbaar is, kan volgens SenterNovem-berekening het energieverbruik 30 procent verminderen. Die besparing, plus de beduidend langere levensduur van het asfalt moet wedijveren met de méérkosten van ruim zes mille per woning. Een succesfactor is behalve een goede balans tussen warmte- en koudevraag van gebouwen ook de afstand tussen bron en 'warmte-afzet'.
Landelijk beslaat het Nederlands wegenoppervlak zo'n 650 km2. Blijkens een eerdere verkenning voor SenterNovem is daarvan 260 km2 toepasbaar waarvan 60 procent gemeentelijk, 22 procent provinciaal en de rest rijkswegen.
In technisch opzicht is energiewinning uit asfalt uit de kinderziektes, zegt Ravelli. Voor een snelle doorbraak werkt het economische tij en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen echter niet mee. 'Iemand moet er zijn nek voor uitsteken.'