Schippers geloven nog wel in 'modal shift'

Leeft 'modal shift' nog? Was overheveling van goederenstromen van weg naar spoor en vooral water de laatste jaren succesvol? En wat is het perspectief voor de komende jaren? Tussen weg en water gaapt nog een forse kloof. Transport en Logistiek Nederland ziet er geen heil in. De binnenvaartbranche daarentegen wil graag nog miljoenen containers en pallets overnemen.

'In het containervervoer steeg het binnenvaartaandeel de afgelopen tien jaar van zo'n 20 naar 40 procent. Voor de distributie van frisdranken, bieren en volumineuze goederen liggen er ook in de toekomst nog grote kansen', zegt projectmanager Nico Schoonen van de Stichting Projecten Binnenvaart, gelieerd aan werkgeversorganisatie Centraal Bureau Rijn- en Binnenvaart.
Nederland was met 'modal shift'-beleid tien jaar geleden Europa's haantje de voorste. Meer verkeersdoorstroming, minder congestie, minder luchtverontreiniging en energiebesparing zouden de vruchten zijn als meer tonkilometers van weg naar water en deels ook spoor zouden worden overgeheveld. ‘Het is heel succesvol geweest, kijk maar naar vele projecten in bijvoorbeeld Venlo, Den Bosch, Utrecht en Tilburg waar het ‘water’ in die regio's tientallen procenten in vervoersaandeel groeide', blikt Schoonen terug. 'Later werd ook in Europees verband een modal-shiftbeleid ontwikkeld.'
Vooral over dat laatste is wegvervoersorganisatie TLN niet bijster te spreken. Op basis van een tussenbalans van het Witboek Transport constateerde de organisatie dat er sinds 2001 allerminst sprake is geweest van stabilisatie of vergroting van het transportaandeel van water en rail. Dit ondanks tal van maatregelen tegen het wegvervoer en voor andere vervoerswijzen.
'In een markteconomie willen bedrijven zelf bepalen hoe ze hun spullen vervoeren. En dat staat haaks op het gevoerde modal-shiftbeleid van de EU', vindt algemeen TLN-voorzitter Van der Harst. Europa is op dit punt visieloos en zwabbert maar wat, vindt hij. Beter zou de Europese Commissie een voorbeeld nemen aan Nederland en de Nota Mobiliteit, waarin althans nu op dit punt marktwerking vooropstaat.
Dat Nederland het roer heeft omgegooid en nu op 'marktwerking' koerst, bevestigt Schoonen. 'Ik ben nog steeds niet somber over de mogelijkheden van modal shift, maar met de ommezwaai van de Nederlandse overheid wordt tien jaar succesvol beleid wel op de tocht gezet', meent hij. Marktwerking is niet alleen zaligmakend. 'Laten we eerlijk zijn: het bewustzijn van vervoerders is laag. Voor nieuwe goederenstromen denkt men in aanvang haast automatisch aan de weg. Daar gaat bij nieuwe stromen 70 procent naartoe, de resterende 30 procent is voor water en spoor. Maar wie verder kijkt, ziet dat er voor het grootwinkelbedrijf en het MKB veel voordelen zijn te halen. Goedkopere vervoersstromen over water, efficiëntere bevoorrading en minder belasting van binnensteden en koopcentra.'

Stadsdistributie
Schoonen schetst een beeld waarin de binnenvaart een fikse bijdrage aan stadsdistributie kan leveren, mits de lacunes in het intermodale netwerk en de overslagcentra tussen verschillende vervoersmodaliteiten, bijvoorbeeld bij steden, worden verbeterd. Naast bulkgoederen en containers, waarin de binnenvaart al sterk is, kan met palletvervoer een bijdrage worden geleverd aan fijnmazige distributie voor (binnen)steden. De boot zou zich uitstekend lenen voor volumineuze goederen (papierwaren, luiers, frisdranken/bier), maar ook voor witgoed.
Nu vinden ruim veertig miljoen pallets-af-fabriek over de weg hun bestemming. Daarvan zou 20 à 25 procent naar het water kunnen worden overgeheveld, concludeerde onderzoeksorganisatie TNO vier jaar geleden al. Een dergelijke verschuiving zou volgens de onderzoekers nog altijd een 'enorme' vermindering van congestie over de weg kunnen betekenen.