Salderingsonderzoek verkeer versus akkerbouw

In Haarlemmerleer-West is een forse woningbouwopgave voorzien van 15 duizend nieuwe woningen, waarvan een deel in Nieuw Vennep-West. Mobiliteit is een cruciaal onderdeel van gebiedsontwikkeling in deze omvang. De stikstofproblematiek roept ook voor deze projecten vragen op. Sweco deed onderzoek naar het effect van verkeersbewegingen op stikstofdepositie in een gebiedsontwikkelingsproject waarbij aanzuigende verkeersbewegingen plaats maken voor actuele akkerbouw.

Verkeerskunde 2/2023: Klimaat

Dit artikel komt uit Verkeerskunde 2/2023, met het dossier 'klimaat' onder leiding van gasthoofdredacteur Hannah van Amelsfort, de visie van minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal, blogs, uit de journals, en meer. 
Meer lezen? Kijk hier!
Heeft u al een abonnement?

Sweco maakte een analyse van de haalbaarheid voor nieuwbouwplannen in Haarlemmermeer West, wat betreft stikstofdepositie. Het gaat om plannen voor de bouw van vier- tot vijfduizend woningen, onderdeel van de totale woningbouwopgave.

Bij grote gebiedsontwikkelingen ontstaan al snel zorgen over stikstof. Vormt de stikstofdepositie een belemmering voor de plannen? De conclusie van dit onderzoek is dat stikstof in dit geval geen risico vormt voor de woningbouwontwikkeling. Gebaseerd op de uitgangspunten gebruiksfase en de aanlegfase is voor twee scenario’s (4.000 woningen en 5.000 woningen) een berekening gemaakt - in de nieuwste versie van de AERIUS Calculator (2022) - van de toename aan stikstofdepositie op omliggende Natura 2000-gebieden. Er is zowel een berekening gemaakt zonder rekening te houden met het bestaande agrarische gebruik van percelen in het gebied en de bijbehorende stikstofuitstoot, als een berekening waarbij wel gebruik is gemaakt van het intern salderen. Intern salderen is het gebruikmaken van stikstofuitstoot die vervalt in de nieuwe situatie. In dit onderzoek maken agrarische percelen plaats voor woningbouw, waardoor er (stikstof)ruimte vrijkomt. Intern salderen betreft ook het gebruikmaken van stikstofruimte in het ene deelgebied om ontwikkelingen in het andere gebied mogelijk te maken, een soort verrekenen van beschikbare stikstofruimte.

Ruime marge

Uit de berekeningen komt een ruime marge tevoorschijn, waarbij wel de kanttekening moet worden gemaakt dat de vergunningsplicht - per 1 januari 2024 - voor intern salderen een aandachtspunt is. Het huidige kabinet heeft het voornemen om vanaf dat moment een natuurvergunning verplicht te stellen voor het toepassen van intern salderen.

Onderzoek

In het onderzoek zijn mogelijke effecten van de nieuwbouwplannen op stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden onderzocht, zowel tijdens de bouw als tijdens de gebruiksfase. Hiervoor is zogezegd de AERIUS Calculator gebruikt. Deze calculator is een instrument van het RIVM waarmee stikstofneerslag en -depositie in Nederlandse Natura 2000-gebieden inzichtelijk wordt gemaakt. De calculator wordt gebruikt voor vergunningsverlening. Als uit de berekeningen blijkt dat de verwachte stikstofdepositie boven de kritische depositiewaarde uitkomt, is een vergunning in het kader van de wet natuurbescherming verplicht. Een optie om een te hoge depositiewaarde te compenseren is nog wel intern salderen, maar dat kan niet altijd en overal. Er moet immers wel iets zijn om mee te salderen. Juridisch is dit ook niet altijd helder, bijvoorbeeld als er sprake is van reeds gesloopte gebouwen of als een natuurvergunning ontbreekt.

Het onderzoek is uitgegaan van een referentiesituatie, oftewel de feitelijke toegestane situatie zoals die is, voorafgaand aan het plan. In de huidige situatie is er sprake van (toegestaan) gebruik door akkerbouw. Deze wordt vergeleken met de situatie in de aanlegfase en de gebruiksfase. In de referentiesituatie is de stikstofdepositie bekend, deze is vooral afkomstig uit akkerbouw.
Tijdens de aanlegfase wordt materieel ingezet. Om de stikstofdepositie in deze fase te kunnen berekenen, wordt het aantal draaiuren van machines ingeschat, gebaseerd op praktijkervaringen bij soortgelijke projecten.

STOMP

De gebruiksfase - dus de fase waarin de woningen bewoond worden - levert ook stikstofdepositie op omdat er sprake is van verkeersaantrekkende werking. Aan de hand van de CROW-richtlijnen is een berekening gemaakt van het maximale aantal voertuigbewegingen in de gebruiksfase, gemodelleerd in de calculator. Door in te zetten op schone mobiliteit volgens  het STOMP-principe - stappen, trappen, ov, MaaS en dan pas de eigen personenauto - kan de stikstofuitstoot tijdens de gebruiksfase worden beperkt.

Conclusie

Het algemene beeld dat momenteel heerst, is dat nieuwe grootschalige gebiedsontwikkeling sowieso geen doorgang kan vinden in de ontstane gevoelige situatie rondom stikstof. Toch hoeft dat niet zo te zijn. Vaak kan er meer dan gedacht, zeker als er stikstofruimte is om mee te salderen. Door goed onderzoek uit te voeren, kan het doembeeld van stilvallende projecten en geweigerde vergunning vroegtijdig worden herzien.

Lees hier meer